Windows Mavi Ekran Hatası (BSOD) Çözüm Rehberi

Windows Mavi Ekran Hatası (BSOD) Kapsamlı Çözüm Rehberi​

"Mavi Ekran Hatası" veya teknik adıyla "Durma Hatası" (Stop Error), Windows işletim sisteminin, sistemin kararlılığını ve donanımınızın güvenliğini tehdit eden kritik bir hatayla karşılaştığında verdiği tepkidir. Bilgisayarınız aniden kilitlenir ve tanıdık hüzünlü surat ifadesiyle birlikte mavi bir ekran gösterir.

Bu ekran korkutucu görünse de, aslında bir koruma mekanizmasıdır. Windows, daha ciddi veri kaybını veya donanım hasarını önlemek için çalışmayı durdurur. Bu rehber, Mavi Ekran Hatası'nın (BSOD - Blue Screen of Death) nedenlerini anlamanıza ve sorunu çözmek için atmanız gereken adımları detaylı bir şekilde öğrenmenize yardımcı olacaktır.

1. Adım: İlk Müdahale - Panik Yapmayın ve Bilgi Toplayın​

Bir BSOD gördüğünüzde, bilgisayar genellikle otomatik olarak yeniden başlar. Eğer başlamazsa, güç düğmesine basılı tutarak kapatıp tekrar açın. Hata tekrarlandığında, mavi ekranda yazanları not etmek çok önemlidir.

Modern Windows 10 ve 11 sürümlerinde, mavi ekran size iki kritik bilgi verir:

1. DUR KODU (STOP CODE): Bu, hatanın birincil tanımlayıcısıdır. KERNEL_DATA_INPAGE_ERROR veya DRIVER_IRQL_NOT_LESS_OR_EQUAL gibi teknik bir isimdir.
2. QR Kodu: Telefonunuzla tarayabileceğiniz bu kod, sizi genellikle Microsoft'un ilgili hata koduna yönelik yardım sayfasına yönlendirir.

Eğer bilgisayar çok hızlı yeniden başlıyorsa ve kodu okuyamıyorsanız, "Otomatik Yeniden Başlatmayı" devre dışı bırakmanız gerekir.

• Bu Bilgisayara sağ tıklayın > Özellikler > Gelişmiş sistem ayarları.
• Başlangıç ve Kurtarma bölümünde Ayarlara tıklayın.
• Sistem hatası bölümündeki Otomatik olarak yeniden başlat seçeneğinin işaretini kaldırın.

2. Adım: "En Son Ne Değişti?" Sorusu​

Mavi ekran hatalarının çok büyük bir kısmı, sistemde yapılan son bir değişiklikten kaynaklanır. Kendinize şu soruları sorun:

• Yakın zamanda yeni bir donanım (RAM, ekran kartı, yazıcı) ekledim mi?
• Yeni bir sürücü (driver) güncelledim mi? (Özellikle ekran kartı veya Wi-Fi sürücüsü).
• Yeni bir yazılım veya oyun yükledim mi? (Özellikle antivirüs, VPN veya sistemle derinden etkileşime giren yazılımlar).
• Büyük bir Windows güncellemesi yaptım mı?

Bu sorulardan birine "evet" yanıtı veriyorsanız, sorunun kaynağını bulmaya çok yakınsınız demektir.

3. Adım: Yaygın Nedenler ve Yazılımsal Çözüm Yöntemleri​

Sorunları basitten karmaşığa doğru giderek çözmeye çalışalım. Eğer bilgisayarınız açılıyorsa (normal veya Güvenli Mod'da), bu adımları uygulayın.

a) Güvenli Mod (Safe Mode) ile Başlatma​

Eğer Windows normal şekilde açılmıyorsa, Güvenli Mod'da başlatmayı deneyin. Güvenli Mod, Windows'u sadece en temel sürücülerle başlatır.

• Bilgisayar açılırken Windows logosunu gördüğünüzde güç düğmesine basarak kapatın. Bunu 2-3 kez tekrarladığınızda, sistem "Otomatik Onarım" ekranına girecektir.
• Buradan Gelişmiş seçenekler > Sorun Gider > Gelişmiş seçenekler > Başlangıç Ayarları > Yeniden Başlat yolunu izleyin.
• Yeniden başlattıktan sonra, 5 veya F5 tuşuna basarak Ağ ile Güvenli Modu seçin.

Eğer bilgisayar Güvenli Mod'da sorunsuz çalışıyorsa, bu, sorunun %99 yazılımsal (büyük ihtimalle bir sürücü) olduğunu gösterir.

b) Son Değişiklikleri Geri Alın​

Güvenli Mod'dayken veya normal açabiliyorsanız:

1. Sürücü Geri Alma (Driver Rollback): Aygıt Yöneticisi'ni açın (Windows tuşu + X > Aygıt Yöneticisi). Yakın zamanda güncellediğiniz donanıma (örn. Ekran Kartı) sağ tıklayın > Özellikler > Sürücü sekmesi > Sürücüye Geri Dön.
2. Yazılım Kaldırma: Denetim Masası > Programlar ve Özellikler bölümünden, hatadan hemen önce yüklediğiniz programları kaldırın.
3. Güncelleme Kaldırma: Ayarlar > Güncelleştirme ve Güvenlik > Windows Update > Güncelleştirme geçmişini görüntüle > Güncelleştirmeleri kaldır. En son yüklenen güncellemeyi (KB...) kaldırın.

c) Sistem Dosyalarını Onarma (SFC ve DISM)​

Bozulmuş Windows sistem dosyaları, CRITICAL_PROCESS_DIED gibi hatalara neden olabilir.

1. Başlat menüsüne cmd yazın, Komut İstemine sağ tıklayın ve Yönetici olarak çalıştırı seçin.
2. sfc /scannow yazıp Enter'a basın. Bu komut, korunan sistem dosyalarını tarar ve bozuk olanları onarır.
3. İşlem bittikten sonra, yine aynı ekrana DISM /Online /Cleanup-Image /RestoreHealth yazıp Enter'a basın. Bu komut, sistem imajını onararak SFC'nin onaramadığı daha derin sorunları düzeltebilir.

d) Sistem Geri Yükleme (System Restore)​

Eğer sorunlar başlamadan önce bir "Geri Yükleme Noktası" oluşturduysanız, bu hayat kurtarıcı olabilir.

• Denetim Masasına girin ve Kurtarma yazın.
• Sistem Geri Yükleme'yi Açı seçin.
• Bilgisayarınızın sorunsuz çalıştığı bir tarihe ait geri yükleme noktasını seçerek ilerleyin. Bu işlem, kişisel dosyalarınızı etkilemez ancak o tarihten sonra yüklenen programları ve sürücüleri kaldırır.

e) Virüs ve Kötü Amaçlı Yazılım Taraması​

Bazı Mavi Ekran Hataları, sisteme derinlemesine bulaşmış kötü amaçlı yazılımlardan kaynaklanabilir. Güvenli Mod'dayken Windows Defender veya güvendiğiniz başka bir antivirüs programı ile tam sistem taraması yapın.

4. Adım: Donanımsal Sorunları Teşhis Etme​

Eğer yukarıdaki yazılımsal adımlar sorunu çözmezse veya hata kodunuz donanımla ilgiliyse (örn. MEMORY_MANAGEMENT), donanım testi yapma zamanı gelmiştir.

a) RAM (Bellek) Testi​

Hatalı veya uyumsuz RAM modülleri, BSOD'ların en yaygın donanımsal nedenidir. MEMORY_MANAGEMENT veya PAGE_FAULT_IN_NONPAGED_AREA gibi hatalar genellikle RAM'e işaret eder.

• Windows Bellek Tanılama: Başlata Windows Bellek Tanılama yazın ve aracı çalıştırın. Şimdi yeniden başlat ve sorunları denetle seçeneğini seçin. Bilgisayar yeniden başlar ve RAM'leri test eder.
• MemTest86: Daha kapsamlı bir test için, bir USB belleğe MemTest86 yazılımını kurun ve bilgisayarı bu USB'den başlatarak testi gece boyunca (en az 8 "pass") çalıştırın. Tek bir hata bile bulursa, RAM modül(ler)iniz arızalıdır.

b) Disk (HDD/SSD) Sağlık Kontrolü​

KERNEL_DATA_INPAGE_ERROR veya INACCESSIBLE_BOOT_DEVICE gibi hatalar genellikle sabit diskinizle (veya SSD) ilgilidir.

1. CHKDSK (Check Disk): Yönetici olarak çalıştırılan Komut İstemi'ne chkdsk C: /f /r yazın. (C: sistem sürücünüzün harfidir). Diskin kilitli olduğunu söyleyecektir; Y yazıp Enter'a basın ve bilgisayarı yeniden başlatın. Disk taraması başlayacaktır.
2. SSD Sağlığı: CrystalDiskInfo gibi ücretsiz programları kullanarak SSD'nizin "Sağlık Durumu"nu (Health Status) kontrol edin. %90'ın altındaki değerler endişe verici olabilir.

c) Isınma (Overheating) Sorunları​

Aşırı ısınan CPU (işlemci) veya GPU (ekran kartı), sistemin kilitlenmesine ve mavi ekran vermesine neden olabilir.

• HWMonitor veya MSI Afterburner gibi programlarla sisteminizin boşta ve yük altında (örn. oyun oynarken) sıcaklıklarını kontrol edin.
• İşlemci sıcaklığı yük altında 90-95°C'yi aşıyorsa, bu bir sorundur.
• Çözüm: Kasa içini ve fanları basınçlı hava ile temizleyin. Eğer bilgisayar eskiyse, işlemci ve ekran kartının termal macununu yenilemek gerekebilir.

d) Güç Kaynağı (PSU) Yetersizliği​

Özellikle yeni bir ekran kartı taktıktan sonra başlayan BSOD'lar, güç kaynağınızın (PSU) yetersiz kaldığına veya arızalanmaya başladığına işaret edebilir. PSU, sisteme kararlı bir voltaj sağlayamazsa, rastgele mavi ekran hataları alırsınız.

5. Adım: Son Çareler - Sıfırlama ve Temiz Kurulum​

Yukarıdaki tüm adımlara rağmen sorun devam ediyorsa, Windows'u yeniden kurma vakti gelmiş olabilir.

1. Windows'u Sıfırla (Dosyaları Koruyarak): Ayarlar > Güncelleştirme ve Güvenlik > Kurtarma > Bu bilgisayarı sıfırla > Başlayın. Dosyalarımı sakla seçeneğini seçebilirsiniz. Bu, Windows'u yeniden kurar ancak kişisel dosyalarınızı korur (programlar silinir).
2. Temiz Kurulum (Format): En kesin çözümdür. Bir Windows yükleme USB'si hazırlayın, bilgisayarı bu USB'den başlatın, sistem diskini formatlayın ve Windows'u sıfırdan kurun.

Önemli Not: Eğer temiz kurulumdan hemen sonra (hiçbir ek sürücü veya program yüklemeden) bile mavi ekran alıyorsanız, sorununuz %100 donanımsaldır (Anakart, RAM veya CPU arızası).

Sonuç​

Mavi Ekran Hatası (BSOD), sisteminizin size "Bir şeyler çok yanlış gidiyor!" deme şeklidir. Çözümün anahtarı sakin kalmak, hata kodunu not etmek ve son yapılan değişiklikleri gözden geçirmektir. Çoğu zaman sorun basit bir sürücü güncellemesi veya sistem dosyası onarımı ile çözülürken, bazen de RAM veya disk gibi arızalı bir donanımın değiştirilmesi gerekebilir.