Tarihte Bugün: 4 Kasım - Kralların, Devrimlerin ve Keşiflerin Günü
4 Kasım, tarihin tozlu sayfalarına altın harflerle yazılan bir keşfe, siyasi depremlere ve bir imparatorluğun sessizce son nefesini verişine tanıklık etmiştir. Bir yanda Mısır'da bir firavunun binlerce yıllık uykusu bölünürken, diğer yanda modern dünyanın siyasi haritası yeniden çiziliyordu.Tarih takvimi 4 Kasım'ı gösterdiğinde, dünyanın farklı köşelerinde yankı uyandıran, çağları başlatan ve bitiren olaylar yaşandı. Bu tarih, arkeolojiden siyasete, insan haklarından Türkiye Cumhuriyeti'nin doğum sancılarına kadar pek çok kritik ana ev sahipliği yaptı.
Mısır'daki "Harika Şeyler": Tutankamon'un Keşfi (1922)
4 Kasım tarihinin belki de en büyülü olayı, 1922'de Mısır'ın Krallar Vadisi'nde yaşandı. İngiliz arkeolog Howard Carter, uzun ve umutsuz bir arayışın sonunda, firavun Tutankamon'un mezarına giden ilk basamakları keşfetti.Yıllar süren kazıların ardından bulunan bu mezar, diğerlerinin aksine binlerce yıl boyunca soyulmamış ve neredeyse el değmemişti. Carter ve finansörü Lord Carnarvon, birkaç hafta sonra açtıkları mühürlü kapının ardından baktıklarında, Carter o meşhur sözünü söyleyecekti: "Evet, harika şeyler görüyorum."
Bu keşif, sadece paha biçilmez altın maskeyi ve hazineleri değil, aynı zamanda Antik Mısır'ın yaşamına, sanatına ve inançlarına dair muazzam bir bilgiyi de gün yüzüne çıkardı. Tutankamon'un mezarı, dünya çapında bir "Mısır çılgınlığı" (Egyptomania) başlatarak 20. yüzyılın en büyük arkeolojik buluşu olarak tarihe geçti.
Bir İmparatorluğun Veda Mektubu: Son Osmanlı Hükümeti İstifa Etti (1922)
Howard Carter'ın Mısır'da tarihi bir keşif yaptığı gün, 600 yıllık bir imparatorluk, başkenti İstanbul'da sessizce sahneden çekiliyordu. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 1 Kasım 1922'de Saltanatı kaldırma kararının ardından, İstanbul'da bulunan Sadrazam Tevfik Paşa liderliğindeki son Osmanlı Hükümeti için yapacak bir şey kalmamıştı.4 Kasım 1922'de Tevfik Paşa kabinesi, TBMM'nin kararını kabul ederek resmen istifa etti. Bu istifa, sadece bir hükümetin değil, aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu'nun idari varlığının da fiilen sonu anlamına geliyordu. Aynı gün, imparatorluğun resmi gazetesi olan Takvim-i Vekayi de son sayısını yayınlayarak yayınına son verdi. Bu iki olay, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna giden yolda kritik bir dönemeçti.
Dünya Siyasetini Sarsan Olaylar
4 Kasım, 20. ve 21. yüzyılın siyasi dengelerini değiştiren olaylara da sahne oldu:- İran Rehine Krizi (1979): Tahran'daki İranlı öğrenciler, ABD'nin devrik Şah'ı barındırmasını protesto ederek ABD Büyükelçiliği'ni bastı ve 52 Amerikalıyı rehin aldı. Bu olay, 444 gün sürecek ve iki ülke arasındaki ilişkileri onarılamaz bir şekilde değiştirecek olan diplomatik bir krizi başlattı.
- Yitzhak Rabin Suikastı (1995): İsrail Başbakanı Yitzhak Rabin, Tel Aviv'de katıldığı bir barış mitinginin hemen ardından aşırı sağcı bir İsrailli tarafından vurularak öldürüldü. Oslo Anlaşmaları'nın mimarlarından olan Rabin'in ölümü, Orta Doğu barış sürecine vurulan en ağır darbelerden biri oldu.
- Barack Obama'nın Zaferi (2008): Demokrat aday Barack Obama, ABD başkanlık seçimlerini kazanarak ülkenin ilk siyahi başkanı oldu. Bu tarihi zafer, "değişim" ve "umut" sloganlarıyla tüm dünyada büyük yankı uyandırdı.
- Macar Devrimi'nin Ezilmesi (1956): Sovyetler Birliği tankları, özgürlük ve bağımsızlık talebiyle ayaklanan Macar Devrimi'ni kanlı bir şekilde bastırmak için Budapeşte sokaklarına girdi.
İnsanlık ve Kültür Mirası
- UNESCO Kuruldu (1946): İkinci Dünya Savaşı'nın yıkımının ardından, barışı eğitim, bilim ve kültür yoluyla inşa etmek amacıyla Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) resmen kuruldu.
- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (1950): İnsan haklarını ve temel özgürlükleri korumak amacıyla Avrupa Konseyi tarafından hazırlanan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Roma'da imzaya açıldı. Türkiye de bu sözleşmeyi imzalayan ilk ülkeler arasında yer aldı.
4 Kasım'da Doğanlar
- Will Rogers (1879) - Amerikalı mizahçı ve aktör
- Walter Cronkite (1916) - Efsanevi Amerikalı gazeteci ve TV sunucusu
- Laura Bush (1946) - Eski ABD First Lady'si
- Matthew McConaughey (1969) - Oscar ödüllü Amerikalı aktör
4 Kasım'da Ölenler
- Felix Mendelssohn (1847) - Ünlü Alman besteci
- Yitzhak Rabin (1995) - Suikast sonucu ölen İsrail Başbakanı
- Michael Crichton (2008) - "Jurassic Park" kitabının da yazarı olan Amerikalı yazar
