24 Kasım: Öğretmenler Günü'nden Evrim Teorisine Tarihi Bir Yolculuk
Takvim yaprakları 24 Kasım'ı gösterdiğinde, sadece Türkiye'de değil, dünya tarihinde de birbirinden bağımsız ama insanlık için dönüm noktası sayılan olaylar zinciri yaşandı. Bir milletin başöğretmenini seçmesinden, insanlığın kökenini arayan "Lucy"nin keşfine kadar; işte tarihte bugün yaşananlar.Bugün 24 Kasım 2025, Pazartesi. Türkiye'de her yıl olduğu gibi okullarda ve meydanlarda "Öğretmenler Günü" coşkuyla kutlanıyor. Ancak bugünün anlamı, sadece bir meslek grubunu onurlandırmanın ötesine geçiyor. Bugün aynı zamanda bilimin dogmalarla savaştığı, bir imparatorluğun küllerinden doğan yeni bir devletin kimlik kazandığı ve siyasi tarihin en karanlık suikastlarından birinin son perdesinin oynandığı gündür.
1. Türkiye İçin Dönüm Noktası: Başöğretmen Atatürk ve Öğretmenler Günü
24 Kasım, Türkiye Cumhuriyeti tarihi için iki kritik olaya ev sahipliği yapmıştır. Bu tarih, modern Türkiye'nin eğitim ve kültürel temellerinin atıldığı gündür.1928: Millet Mektepleri Başöğretmenliği
Cumhuriyetin ilanından sonra gerçekleştirilen en büyük devrimlerden biri şüphesiz Harf Devrimi idi. 1 Kasım 1928'de Arap harfleri yerine Latin esaslı yeni Türk alfabesi kabul edildi. Ancak asıl mücadele bundan sonra başlıyordu: Okuma yazma oranının son derece düşük olduğu bir toplumda, bu yeni harfleri halka kim, nasıl öğretecekti?İşte bu noktada "Millet Mektepleri" devreye girdi. 24 Kasım 1928 tarihinde yayınlanan Millet Mektepleri Talimatnamesi ile Gazi Mustafa Kemal, "Millet Mektepleri Başöğretmeni" unvanını resmen kabul etti. O, sadece bir siyasi lider değil, kara tahta başında elinde tebeşirle halkına harf öğreten bir eğitim neferiydi.
Bu tarihi gün, Atatürk'ün doğumunun 100. yılı olan 1981 yılında, Kenan Evren liderliğindeki askeri yönetim tarafından "Öğretmenler Günü" olarak ilan edildi ve o günden beri her yıl kutlanmaktadır.
1934: "Atatürk" Soyadının Verilmesi
Tarihin ilginç bir cilvesi olarak, bundan tam 6 yıl sonra yine bir 24 Kasım günü, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), Mustafa Kemal'e "Atatürk" soyadını veren kanunu kabul etti. 2588 sayılı bu kanunla, bu soyadının başka hiç kimse tarafından alınamayacağı da hükme bağlandı. Böylece 24 Kasım, hem "Başöğretmen" hem de "Atatürk" unvanlarının tescillendiği gün olarak tarihe geçti.2. Bilim Tarihinde Bir Kırılma: Türlerin Kökeni (1859)
Bundan 166 yıl önce bugün, İngiliz doğa bilimci Charles Darwin, bilim tarihinin en tartışmalı ve en etkili kitaplarından biri olan "Doğal Seçilim Yoluyla Türlerin Kökeni" (On the Origin of Species) adlı eserini yayımladı.Kitap, 24 Kasım 1859'da raflara çıktığı gün, 1250 adetlik ilk baskısının tamamı tükendi. Darwin, Beagle gemisiyle çıktığı yolculukta Galapagos Adaları'nda yaptığı gözlemleri derlemiş ve canlıların sabit, değişmez varlıklar olmadığını; aksine doğal seçilim yoluyla zaman içinde değiştiklerini ve ortak bir atadan geldiklerini savunmuştu.
Bu teori, o dönemin dini ve felsefi dogmalarını yerle bir etti. İnsanın "yaratılışın merkezindeki kusursuz varlık" olduğu inancını sarsarak, onu doğanın ve biyolojik süreçlerin bir parçası haline getirdi. Bugün biyolojiden tıbba kadar pek çok alanın temeli, 1859'un o soğuk Kasım gününde atıldı.
3. İnsanlığın Büyükannesi: Lucy (1974)
Darwin'den 115 yıl sonra, yine bir 24 Kasım günü, bu kez Etiyopya'nın Hadar bölgesinde antropoloji dünyasını sarsan bir keşif yapıldı. Donald Johanson liderliğindeki ekip, yaklaşık 3.2 milyon yıl öncesine ait, insansı bir türe (hominid) ait fosil kalıntıları buldu.Bu fosil, Australopithecus afarensis türüne aitti ve o güne kadar bulunan en eksiksiz (yaklaşık %40'ı) iskeletti. Ekip, kamp alanında kutlama yaparken radyoda Beatles'ın "Lucy in the Sky with Diamonds" şarkısı çalıyordu. Bu nedenle fosile "Lucy" adı verildi.
Lucy'nin önemi, dik yürüyebilen (bipedal) ancak hala ağaçlara tırmanma yeteneğini koruyan, beyin hacmi şempanzeye yakın bir tür olmasıydı. Bu keşif, "insanlaşma" sürecinde dik yürümenin, büyük beyinden önce geliştiğini kanıtladı.
4. Bir Suikastın Sonu: Lee Harvey Oswald'ın Öldürülmesi (1963)
ABD Başkanı John F. Kennedy, 22 Kasım 1963'te Dallas'ta suikasta kurban gitmişti. Tüm dünya şoktaydı. Polis, kısa süre içinde Lee Harvey Oswald'ı başkanın katil zanlısı olarak yakaladı.Ancak olaylar burada durulmadı. Sadece iki gün sonra, 24 Kasım 1963'te, Oswald nakledilmek üzere Dallas Emniyet Müdürlüğü'nün bodrum katına indirilirken, canlı yayında milyonların gözü önünde vuruldu. Katil, Jack Ruby adında bir gece kulübü işletmecisiydi.
Oswald'ın, mahkemeye çıkıp konuşamadan öldürülmesi, Kennedy suikastının üzerindeki sis perdesinin asla tam olarak aralanamamasına neden oldu. Bu olay, sayısız komplo teorisinin (Derin devlet, Mafya, CIA, KGB vb.) doğmasına yol açtı ve Amerikan tarihinin en karanlık sayfalarından biri olarak kaldı.
5. Bir Efsanenin Vedası: Freddie Mercury (1991)
Müzik dünyası için 24 Kasım, hüzünlü bir tarihtir. Rock grubu Queen'in efsanevi solisti Freddie Mercury, AIDS'e bağlı zatürre nedeniyle 45 yaşında Londra'daki evinde hayatını kaybetti.Ölümünden sadece 24 saat önce yaptığı basın açıklamasıyla hastalığını dünyaya duyuran Mercury, o dönemde tabu olarak görülen HIV/AIDS hastalığına karşı farkındalığın artmasında büyük rol oynadı. Onun sesi ve sahne şovları, bugün hala milyonlarca insanı etkilemeye devam ediyor.
