Tarihte Bugün: 10 Ekim – Barış Umuduna Vurulan Kara Leke ve Notanın Dâhisinin Doğumu
Tarih takvimi, bazı günleri insanlığın ortak hafızasına silinmez acılarla, bazılarını ise sanatın ve ilerlemenin getirdiği aydınlıkla kaydeder. 10 Ekim, bu iki zıtlığın en keskin şekilde yaşandığı, hafızalarda hem derin bir yara hem de büyük bir coşku bırakan ender günlerden biridir. Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en kanlı terör saldırısının acısıyla barış umutlarının kana bulandığı bu tarih, aynı zamanda opera sanatının zirvesi kabul edilen bir müzik dehasının dünyaya geldiği gündür.10 Ekim, bir yanda Ankara'da barış için toplanan on binlerce insanın arasına sızan vahşetin, diğer yanda Prusya'da köleliğin kaldırılmasıyla özgürlüğe atılan dev bir adımın ve notaların efendisi Verdi'nin doğumunun kesişim noktasıdır. Bu tarih, insanlığın en karanlık yüzü ile en aydınlık yaratıcılığının aynı sayfada buluştuğu trajik bir senfoniyi andırır.
2015: Türkiye'nin Kalbinde Açılan Yara - Ankara Garı Katliamı
10 Ekim denildiğinde, Türkiye'de yaşayan milyonlarca insanın aklına ve kalbine ilk düşen, 2015 yılında yaşanan o karanlık Cumartesi günüdür. O gün, ülkenin dört bir yanından gelen sendikalar, sivil toplum kuruluşları ve vatandaşlar, DİSK, KESK, TMMOB ve TTB'nin çağrısıyla "Emek, Barış ve Demokrasi" mitingi için Ankara'da toplanmıştı. Amaçları, artan terör olaylarını protesto etmek ve ülkede barış ve kardeşlik ikliminin yeniden tesis edilmesi yönündeki taleplerini dile getirmekti.Ankara Tren Garı kavşağında, miting için toplanma henüz devam ederken, saatler 10:04'ü gösterdiğinde, barış sloganlarının atıldığı kalabalığın ortasında üç saniye arayla iki canlı bomba kendini patlattı. Ortalık bir anda cehennem yerine döndü. Barış için bir araya gelen insanlar, tarihin en acımasız tanıklıklarından birini yaşadı. Patlamalar sonucunda, aralarında çocukların, gençlerin, annelerin, babaların, emekçilerin ve öğrencilerin bulunduğu 103 kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi yaralandı ve binlerce kişi hayatları boyunca unutamayacakları bir travmanın ortasında kaldı.
Saldırıyı gerçekleştirenlerin IŞİD (DAEŞ) terör örgütüne bağlı canlı bombalar olduğu tespit edildi. Bu katliam, sadece masum insanları hedef almakla kalmadı, aynı zamanda Türkiye'nin toplumsal barışına, bir arada yaşama iradesine ve demokrasi umuduna yönelik doğrudan bir saldırıydı. Ankara Garı Katliamı, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en kanlı terör eylemi olarak kayıtlara geçti. O günden beri 10 Ekim, Türkiye'de bir anma ve yas günüdür. Kaybedilen canların anısı, barış ve demokrasi mücadelesinin ne kadar zorlu ve bedeli ağır bir yol olduğunu her yıl yeniden hatırlatır.
1921: Milli Mücadele'nin Diplomatik Zaferi - Ankara Antlaşması
Türkiye tarihi için 10 Ekim'in bir diğer önemli ve bu kez olumlu anlamı, Milli Mücadele dönemine dayanır. Sakarya Meydan Muharebesi'nde kazanılan kesin zaferin ardından, Türk ordusunun gücünü ve Ankara Hükûmeti'nin kararlılığını gören Fransa, işgal politikalarını gözden geçirmek zorunda kaldı. 10 Ekim 1921'de başlayan ve 20 Ekim'de imzalanan Ankara Antlaşması, Kurtuluş Savaşı'nın en kritik diplomatik zaferlerinden biridir.Bu antlaşma ile Fransa, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti'ni resmen tanıyan ilk İtilaf Devleti oldu. Güney cephesindeki savaş sona erdi, bu cephedeki birlikler Batı Cephesi'ne kaydırılarak Yunan kuvvetlerine karşı mücadele güçlendirildi. Hatay (İskenderun Sancağı) dışında bugünkü Suriye sınırı büyük ölçüde çizildi. Hatay için özel bir statü tanınması ise bölgenin 1939'da anavatana katılmasının kapısını araladı. Bu antlaşma, Sevr'in geçersizliğini ve Türk milletinin bağımsızlık iradesini uluslararası alanda tescilleyen tarihi bir belge niteliğindedir.
1813: Operanın Kralı Doğuyor - Giuseppe Verdi
10 Ekim, sanat dünyası için de bir kutlama günüdür. 1813 yılında, İtalya'nın Le Roncole köyünde, opera sanatına yön verecek ve eserleri bugün bile dünyanın en büyük sahnelerinde yankılanan dahi besteci Giuseppe Verdi dünyaya geldi. Verdi, sadece bir müzisyen değil, aynı zamanda İtalyan halkının birleşme (Risorgimento) arzusunun ve ulusal kimliğinin de bir sembolüydü.Nabucco, La Traviata, Rigoletto, Aida gibi ölümsüz operalarıyla insan ruhunun en derin tutkularını, aşklarını, ihanetlerini ve trajedilerini notalara döktü. Özellikle Nabucco operasındaki "Va, pensiero" (Uç, düşünce) korosu, o dönemde Avusturya işgali altındaki İtalyan halkı için bir özgürlük marşı haline geldi. Verdi'nin müziği, güçlü dramatik yapısı, unutulmaz melodileri ve insan sesini bir enstrüman gibi kullanmadaki ustalığı ile opera sanatını sonsuza dek değiştirdi. 10 Ekim, bu büyük ustanın mirasını ve müziğin evrensel dilini kutlamak için bir vesiledir.
Dünya Tarihinden Diğer Önemli Notlar
- 1807 - Prusya'da Kölelik ve Serflik Kaldırıldı: Avrupa'da aydınlanma düşüncesinin ve Fransız Devrimi'nin etkileriyle, Prusya Kralı III. Friedrich Wilhelm, toprağa bağlı kölelik (serflik) sistemini kaldıran bir ferman yayınladı. Bu, Almanya'nın modernleşmesi ve feodalizmin tasfiyesi yolunda atılmış devrimci bir adımdı ve bireysel özgürlükler adına önemli bir kazanımdı.
- 1933 - İlk Sabunlu Deterjan Satışa Sunuldu: United Airlines'a ait bir yolcu uçağına sabotaj düzenlendi. Bu olay, tarihteki ilk kanıtlanmış havayolu sabotajı olarak kayıtlara geçti. Daha sonraki bir düzeltmeyle, bu tarihte aslında ilk sentetik deterjan olan "Dreft"in Procter & Gamble tarafından piyasaya sürüldüğü belirtilir. Bu ürün, ev temizliği ve kimya endüstrisinde bir devrim başlattı.
- 1985 - Orson Welles'in Vefatı: "Yurttaş Kane" (Citizen Kane) filmiyle sinema dilini kökten değiştiren, yönetmen, oyuncu ve yazar Orson Welles, 70 yaşında hayatını kaybetti. Sinema tarihinin en büyük dehalarından biri olarak kabul edilen Welles, yenilikçi kamera açıları, alan derinliği kullanımı ve anlatım teknikleriyle kendisinden sonraki tüm yönetmenlere ilham kaynağı oldu.
- Dünya Ruh Sağlığı Günü: 1992'den beri her yıl 10 Ekim, ruh sağlığının önemi konusunda farkındalık yaratmak ve bu konudaki önyargılarla mücadele etmek amacıyla Dünya Ruh Sağlığı Günü olarak anılmaktadır. Bu gün, ruhsal hastalıkların da fiziksel hastalıklar kadar önemli olduğunu ve herkesin erişilebilir ruh sağlığı hizmetlerine sahip olma hakkını vurgular.
