Tarihte 19 Eylül: Zaferler, Trajediler ve Tarih Öncesi Keşifler Günü
Tarih takviminin her yaprağı, insanlığın kaderini şekillendiren olaylarla doludur. 19 Eylül, bu yapraklardan belki de en çeşitlisini barındıranlardan biridir. Milli bir zaferin taçlandırılmasından yıkıcı bir doğal afete, modern kültürün ilk adımlarından binlerce yıl öncesine uzanan bir keşfe kadar, bu tarih insanlık hafızasında derin izler bırakmıştır.1921: Başkomutan Mustafa Kemal Paşa'ya "Mareşal" Rütbesi ve "Gazi" Unvanı Verilmesi
19 Eylül, Türk tarihi için bir onur ve gurur günüdür. 22 gün 22 gece süren ve Kurtuluş Savaşı'nın dönüm noktası olan Sakarya Meydan Muharebesi'nin zaferle sonuçlanmasının hemen ardından, 19 Eylül 1921'de, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarihi bir karar aldı. Savaşın Başkomutanı Mustafa Kemal Paşa'ya, gösterdiği olağanüstü liderlik, askeri deha ve vatanseverlik nedeniyle en yüksek askeri rütbe olan "Mareşallik" ve milletin minnetinin bir ifadesi olan "Gazilik" unvanı tevcih edildi.Bu olay, sadece bir rütbe veya unvan takdimi değil, aynı zamanda milletin ordusuna ve onun komutanına olan sarsılmaz güveninin ve bağlılığının en somut göstergesiydi. O günden sonra Mustafa Kemal Paşa, "Gazi Mareşal Mustafa Kemal Atatürk" olarak anılacak ve bu unvanları ömrü boyunca büyük bir onurla taşıyacaktı. Türkiye'de bu tarih, "Gaziler Günü" olarak anılmakta ve vatan için canını ortaya koyan tüm gaziler şükranla hatırlanmaktadır.
1888: Tarihin İlk Güzellik Yarışması
Modern popüler kültürün temellerinden biri, 19 Eylül 1888'de Belçika'nın kaplıcalarıyla ünlü şehri Spa'da atıldı. O gün, tarihin ilk modern güzellik yarışması olarak kabul edilen "Concours de Beauté" düzenlendi. Yarışmaya katılan 350 aday arasından seçilen 21 finalist, tamamı erkeklerden oluşan bir jüri önünde boy gösterdi. Gecenin sonunda, Guadeloupe'lu 18 yaşındaki Marthe Soucaret, "dünyanın ilk güzellik kraliçesi" unvanını ve 5.000 franklık ödülü kazandı. Bu etkinlik, o dönemde büyük tartışmalara yol açsa da, günümüzdeki milyarlarca dolarlık güzellik yarışması endüstrisinin başlangıcı oldu.1985: Mexico City'yi Yıkan Büyük Deprem
19 Eylül 1985 sabahı, Meksika'nın başkenti Mexico City, Richter ölçeğine göre 8.1 büyüklüğündeki korkunç bir depremle sarsıldı. Yaklaşık 20 milyon insanın yaşadığı şehirde, binlerce bina saniyeler içinde yerle bir oldu. Deprem, özellikle şehrin eski bir göl yatağı üzerine kurulu olan merkez bölgelerinde büyük yıkıma yol açtı.Resmi rakamlar hiçbir zaman tam olarak netleşmese de, felakette 10.000'den fazla insanın hayatını kaybettiği, on binlercesinin yaralandığı ve yüz binlerce kişinin evsiz kaldığı tahmin edilmektedir. Mexico City depremi, sadece Meksika'nın değil, dünya tarihinin de en yıkıcı doğal afetlerinden biri olarak kayıtlara geçti ve kent planlaması ile acil durum yönetimi konularında acı dersler verdi.
1991: 5.300 Yıllık "Buz Adam Ötzi" Bulundu
Tarih öncesi yaşama dair en olağanüstü pencerelerden biri, 19 Eylül 1991'de şans eseri aralandı. İki Alman turist, Avusturya-İtalya sınırındaki Ötztal Alpleri'nde yürüyüş yaparken buzun içinde bir insan bedeni fark etti. İlk başta yakın zamanda donmuş bir dağcıya ait olduğu sanılan cesedin, yapılan inceleeler sonucunda günümüzden yaklaşık 5.300 yıl önce, Bakır Çağı'nda yaşamış bir insana ait olduğu anlaşıldı."Buz Adam Ötzi" olarak adlandırılan bu mumya, üzerindeki giysileri, bakır baltası, ok ve yayı gibi ekipmanlarıyla birlikte binlerce yıldır buzun içinde kusursuz bir şekilde korunmuştu. Ötzi'nin keşfi, bilim dünyası için bir devrim niteliğindeydi. Yapılan analizler sayesinde o dönemin insanlarının yaşam tarzı, beslenme alışkanlıkları, sağlık durumları ve hatta sosyal ilişkileri hakkında paha biçilmez bilgilere ulaşıldı.
19 Eylül'de Doğanlar
- 1911: William Golding, İngiliz yazar ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi. En çok "Sineklerin Tanrısı" adlı eseriyle tanınır.
- 1948: Jeremy Irons, İngiliz aktör. "Reversal of Fortune" filmiyle En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü'nü kazanmıştır.
- 1969: Alper Gencer, Türk şair ve yazar.
- 1978: Ramin Karimloo, İran asıllı Kanadalı aktör ve şarkıcı. "Operadaki Hayalet" ve "Sefiller" gibi müzikallerdeki rolleriyle ünlüdür.
19 Eylül'de Vefat Edenler
- 1881: James A. Garfield, ABD'nin 20. Başkanı. Görevdeyken uğradığı bir suikast sonucu hayatını kaybetmiştir.
- 1968: Chester Carlson, Amerikalı fizikçi ve mucit. Modern fotokopi makinesinin temelini oluşturan kserografi (xerography) tekniğini icat etmiştir.
- 2019: Zine El Abidine Ben Ali, Tunus'un ikinci Cumhurbaşkanı. 23 yıl boyunca ülkeyi yönetmiştir.
