Sabit Diskin Sürekli Çalışması (Disk Thrashing): Durmayan Disk Işığının Nedenleri ve Hızlandırma Çözümleri!
Bilgisayarınızın kasasından gelen sürekli bir "tıkırtı" veya "okuma-yazma" sesi duyuyorsunuz. Disk etkinlik ışığı (HDD LED'i) neredeyse hiç sönmüyor. Siz aktif olarak hiçbir şey yapmasanız bile, Görev Yöneticisi'ni açtığınızda diskin çalıştığını görüyorsunuz. Bu durum "Disk Thrashing" (Disk Çarpışması veya Sürekli Disk Kullanımı) olarak bilinir ve sisteminizin "nefes nefese" kaldığının bir işaretidir. Bu, %100 Disk Kullanımı gibi sistemi tamamen kilitlemese de, arka planda sürekli bir ağırlık yaratarak yaptığınız her işlemin yavaşlamasına neden olur. Bu makalede, bu durmak bilmeyen disk aktivitesinin kökenine iniyor ve çözümleri detaylıca inceliyoruz.Sanal Bellek (Pagefile) ve Yetersiz RAM (Klasik Thrashing)
"Disk Thrashing" teriminin orijinal teknik anlamı budur: Yetersiz RAM nedeniyle sistemin sürekli olarak RAM ile disk arasında veri takası yapması.- Sorun: Sisteminizde fiziksel RAM (örn: 8 GB) dolar. Arka planda açık olan onlarca Chrome sekmesi, Discord ve diğer uygulamalar belleği tüketir. Windows, sistemi çökertmemek için RAM'de "o an kullanılmayan" verileri (örn: arka plandaki bir programın verisi) alır ve sabit diskinizdeki pagefile.sys (Sanal Bellek) dosyasına yazar.
- Etkisi (Thrashing): Siz o arka plandaki programa tıkladığınızda, Windows bu veriyi diskten geri çağırmak zorundadır. Ancak RAM hala dolu olduğu için, bu kez "aktif" olan başka bir programın verisini diske yazmak zorunda kalır. Diskiniz, RAM'e veri okumak ve RAM'den veri yazmak için sürekli "gidip-gelir". Bu yoğun takas işlemi, özellikle yavaş HDD'lerde korkunç bir gürültüye ve yavaşlamaya neden olur.
- Çözüm: Görev Yöneticisi'ni (Ctrl+Shift+Esc) açın ve "Performans" > "Bellek" sekmesine bakın. Kullanım %90'ın üzerindeyse, "İşlemler" sekmesinden en çok RAM kullanan uygulamaları (genellikle web tarayıcıları) kapatın. Kalıcı çözüm için RAM miktarınızı artırmak (örn: 8'den 16 GB'a) şarttır.
Windows Arama Dizin Oluşturucusu (Search Indexer)
Bilgisayarınızdaki disk aktivitesinin en yaygın suçlularından biri, Windows'un kendi arama hizmetidir.- Sorun: Windows Search (SearchIndexer.exe), Başlat menüsünden veya Dosya Gezgini'nden hızlı arama yapabilmeniz için tüm dosyalarınızı (Word, PDF, e-posta, fotoğraf) tarar ve bunların bir "dizinini" (index) oluşturur. Yeni dosyalar eklediğinizde veya sistem boşta kaldığında bu işlem arka planda yoğun bir şekilde diski okur.
- Çözüm: Başlat'a "Dizin Oluşturma Seçenekleri" yazın. Açılan pencereden "Değiştir" diyerek dizine eklenen konumları (kullanmadığınız sürücüleri veya klasörleri çıkararak) azaltabilirsiniz. Veya "Gelişmiş" > "Yeniden Oluştur" diyerek bozulmuş bir dizini onarabilirsiniz.
Arka Plan Hizmetleri: SysMain ve Telemetri
Windows, performansı "iyileştirmek" için bazı hizmetler çalıştırır ancak bu hizmetler ironik bir şekilde HDD'li sistemlerde yavaşlamaya neden olur.- Sorun (SysMain/Superfetch): Bu hizmet, sizin kullanım alışkanlıklarınızı analiz eder ve en sık kullandığınız programları (örn: Word, Chrome) siz daha açmadan "tahmin ederek" diskten okuyup RAM'e ön-yükler. Bu, programların daha hızlı açılmasını sağlasa da, arka planda sürekli disk aktivitesi yaratır.
- Sorun (Telemetri): CompatTelRunner.exe gibi hizmetler, sistemin kullanımı ve hatalar hakkında Microsoft'a veri gönderir. Bu işlem sırasında diski tarayabilir.
- Çözüm: Başlat'a "Hizmetler" (Services) yazın. Listeden "SysMain" (veya eski adıyla Superfetch) hizmetini bulun, sağ tıklayıp "Durdur" deyin ve "Başlangıç türü"nü "Devre Dışı" yapın.
Windows Update ve Antivirüs Taramaları
Sisteminiz "boşta" gibi görünse de, aslında arka planda kritik bir bakım yapıyor olabilir.- Sorun (Update): Windows Update (svchost.exe veya wuauserv ile ilişkili) yeni bir güncellemeyi indiriyor, dosyaları açıyor veya kurulum için hazırlıyor olabilir. Bu, saatler sürebilen yoğun bir disk işlemidir.
- Sorun (Antivirüs): Windows Defender (MsMpEng.exe) veya üçüncü parti antivirüs yazılımınız, tam sistem taraması yapıyor olabilir.
- Çözüm: Sisteminizi bir gece açık bırakarak tüm güncellemelerin ve taramaların tamamlanmasına izin verin. Görev Yöneticisi'nden bu işlemlerin diski kullandığını teyit edebilirsiniz.
Disk Hata Denetimi ve Birleştirme (HDD için)
Eğer bir HDD kullanıyorsanız, sorun diskin fiziksel durumuyla ilgili olabilir.- Sorun (Fragmentasyon): Dosyalarınız diskin farklı fiziksel plakalarına dağılmışsa (parçalanmışsa), Windows bu parçaları toplamak için okuma kafasını sürekli hareket ettirir, bu da "thrashing" sesine neden olur.
- Sorun (Bad Sector): Diskinizde bozuk bir sektör (bad sector) varsa, Windows bu sektörü okumaya çalışırken takılıp kalır ve tekrar tekrar dener.
- Çözüm: Bilgisayarım'a girin, C: sürücüsüne sağ tıklayın > Özellikler > Araçlar. "Hata Denetimi" (chkdsk) ve "Sürücüyü En İyi Duruma Getir ve Birleştir" (Defrag) işlemlerini manuel olarak başlatın. (NOT: SSD'ler birleştirilmez!)
