Güvenlik ve Virüs Sorunları (Detaylı Rehber)
Bilgisayar güvenliği, sadece bir antivirüs programı kurmaktan çok daha fazlasıdır. Modern tehditler; dosyalarınızı kilitlemekten (Fidye Yazılımı) banka bilgilerinizi çalmaya (Kimlik Avı) ve sizi gözetlemeye (Casus Yazılım) kadar çok çeşitli ve karmaşık hale gelmiştir. Bir virüs bulaştığında, sistem yavaşlaması, veri kaybı veya finansal dolandırıcılık gibi ciddi sonuçlarla karşılaşabilirsiniz.İşte en sık karşılaşılan güvenlik sorunları, belirtileri ve almanız gereken temel önlemler:
1. Kötü Amaçlı Yazılım (Malware) - Genel Belirtiler
Malware, bilgisayarınıza zarar vermek veya veri çalmak için tasarlanmış tüm yazılımların genel adıdır. Belirtileri şunlardır:- Aşırı Yavaşlama: Bilgisayarınız aniden, "Arka Planda Çalışan Bilinmeyen İşlemler" makalesinde belirtildiği gibi, kaynağı belirsiz bir CPU veya Disk kullanımı nedeniyle yavaşlar.
- Sürekli Pop-up ve Reklamlar: "Adware" makalesinde belirtildiği gibi, tarayıcınızda veya masaüstünüzde sürekli alakasız reklamlar çıkar.
- Tarayıcı Yönlendirmesi: Ana sayfanız değişir ("Hijacking") veya yaptığınız aramalar sizi istemediğiniz sitelere yönlendirir.
- Antivirüsün Devre Dışı Kalması: Zararlı yazılım, kendini korumak için ilk olarak antivirüs programınızı veya Windows Güvenlik Duvarı'nı devre dışı bırakmaya çalışır.
- Dosyaların Kaybolması veya Değişmesi: Dosyalarınız silinebilir, tuhaf isimler alabilir veya simgeleri değişebilir.
2. Fidye Yazılımı (Ransomware) - En Tehlikelisi
Bu, günümüzün en yıkıcı tehdididir.- Nedir? Bilgisayarınıza sızar, arka planda tüm kişisel dosyalarınızı (fotoğraflar, belgeler, videolar) güçlü bir şifreleme ile kilitler.
- Etkisi: Dosyalarınızı açamazsınız ve masaüstünüzde "Dosyalarınız Şifrelendi" şeklinde bir not belirir. Bu not, dosyalarınızın kilidini açacak "anahtar" için sizden genellikle Bitcoin ile fidye talep eder.
- Çözüm: Asla fidye ödemeyin! Ödeme yapmak, dosyalarınızı geri alacağınızı garanti etmez ve suçluları finanse eder. Tek gerçek çözüm, sistemi tamamen temizlemek (formatlamak) ve dosyalarınızı harici bir yedekten geri yüklemektir.
3. Kimlik Avı (Phishing) - Şifre Hırsızlığı
Bu bir yazılım değil, bir sosyal mühendislik saldırısıdır.- Nedir? Bankanızdan, sosyal medya hesabınızdan (Instagram, Facebook) veya bir kargo şirketinden geliyormuş gibi görünen sahte bir e-posta veya SMS alırsınız.
- Tuzak: E-postada "Hesabınız askıya alındı, doğrulamak için tıklayın" veya "Ödül kazandınız, giriş yapın" gibi aciliyet belirten bir ifade bulunur.
- Etkisi: Tıkladığınız bağlantı, gerçeğinin birebir kopyası olan sahte bir giriş sayfasına gider. Kullanıcı adınızı ve şifrenizi girdiğiniz anda, bu bilgiler doğrudan dolandırıcılara gönderilir.
- Korunma: Tıklamadan önce her zaman bağlantının üzerine gelin ve adres çubuğunu kontrol edin. facebook.login-support.com gibi sahte adreslere dikkat edin. Asla e-posta ile gelen bağlantılardan şifre girmeyin.
4. Casus Yazılım (Spyware) ve Keylogger
Bu yazılımlar kendilerini gizler ve amaçları bilgi toplamaktır.- Spyware: Gezinme alışkanlıklarınızı, ziyaret ettiğiniz siteleri toplar ve reklamcılara satar.
- Keylogger: Çok daha tehlikelidir. Klavyede bastığınız her tuşu (banka şifreleri, e-posta içerikleri, özel mesajlar dahil) kaydeder ve saldırgana gönderir.
Güvenlik İçin Altın Kurallar
- Güçlü ve Benzersiz Şifreler: Her önemli hesap (e-posta, banka) için farklı ve karmaşık (büyük-küçük harf, rakam, sembol içeren) şifreler kullanın. Bir şifre yöneticisi (Password Manager) kullanmayı düşünün.
- İki Faktörlü Kimlik Doğrulama (2FA): Mümkün olan her yerde (Google, Instagram, e-Devlet) 2FA'yı (telefona gelen SMS veya kod uygulaması) etkinleştirin. Bu, şifreniz çalınsa bile hesabınızı korur.
- Düzenli Güncellemeler: Windows'u, tarayıcınızı ve tüm programlarınızı güncel tutun. Güncellemeler, saldırganların kullandığı güvenlik açıklarını kapatır.
- Güvenilir Antivirüs: Windows Defender (Windows'un kendi çözümü) artık çok güçlüdür ve çoğu kullanıcı için yeterlidir. Ancak Malwarebytes gibi ikinci bir "talep üzerine tarayıcı" bulundurmak iyi bir fikirdir.
- Yedekleme (3-2-1 Kuralı): En önemli kuraldır. 3 kopya yedek alın, 2 farklı medya türünde (örn: harici disk ve bulut) saklayın ve 1 kopyayı fiziksel olarak farklı bir yerde (iş yeri, ev dışı) tutun. Fidye yazılımlarına karşı tek garantiniz budur.
- Şüpheli Eklentiler ve "Crack'li" Yazılımlar: "Adware" ve "Hijacking" makalelerinde belirtildiği gibi, zararlı yazılımların çoğu ücretsiz program eklentileri ve yasa dışı (crack'li) yazılımlar yoluyla bulaşır.
