Dedicated Sunucu Nedir ve Nasıl Kullanılır?

Dedicated Sunucu Nedir ve Nasıl Kullanılır?​

Dedicated sunucu (Türkçesi "adanmış sunucu"), bir web sitesi veya uygulama için tüm bir fiziksel sunucunun yalnızca tek bir kiracıya (kullanıcıya) ayrıldığı bir hosting çözümüdür. Bu, sunucunun tüm kaynaklarının (işlemci, RAM, depolama, bant genişliği) sadece sizin kontrolünüzde olduğu ve başka hiçbir kullanıcının bu kaynakları paylaşmadığı anlamına gelir. Paylaşımlı hosting veya VPS (Sanal Özel Sunucu) gibi diğer hosting türlerinden temel farkı budur.

Neden Dedicated Sunucu Tercih Edilir?
Dedicated sunucular genellikle şu durumlarda tercih edilir:

1. Yüksek Performans ve Hız: Yoğun trafik alan, çok sayıda işlem yapan veya karmaşık uygulamalar çalıştıran siteler için maksimum hız ve performans sağlar.
2. Tam Kontrol ve Özelleştirme: İşletim sisteminden yazılımlara, güvenlik ayarlarından donanım yapılandırmasına kadar her şeyi kendi ihtiyaçlarınıza göre ayarlama özgürlüğü sunar.
3. Üst Düzey Güvenlik: Başkalarıyla kaynak paylaşmadığınız için güvenlik açıkları ve diğer kullanıcıların potansiyel riskleri en aza iner. Özellikle hassas veriler işleyen veya sıkı güvenlik standartlarına uyması gereken kurumlar için idealdir.
4. Ölçeklenebilirlik: İhtiyaçlarınız arttıkça sunucu kaynaklarını (RAM, disk alanı) yükseltmek daha kolaydır.
5. Güvenilirlik ve Çalışma Süresi: Kaynakların tamamen size ait olması, sitenizin veya uygulamanızın kesintisiz çalışmasını (yüksek uptime) garanti eder.

Dedicated Sunucu Özellikleri ve Yönetimi:​

Bir dedicated sunucuya sahip olduğunuzda, genellikle aşağıdaki temel bileşenlerle ve yönetim seviyeleriyle karşılaşırsınız:

1. Donanım:
   • İşlemci (CPU): Sunucunun işlem gücü. Genellikle birden fazla çekirdekli (core) ve yüksek saat hızına sahip Intel Xeon veya AMD EPYC gibi işlemciler kullanılır.
   • Bellek (RAM): Uygulamaların ve veritabanlarının çalışma hızı için kritik olan geçici bellek. Yüksek miktarda RAM, özellikle yoğun veritabanı işlemleri için önemlidir.
   • Depolama (Disk): Verilerin depolandığı alan. SSD (Katı Hal Sürücüler) veya NVMe SSD'ler, geleneksel HDD'lere göre çok daha hızlıdır ve performans için tercih edilir. RAID yapılandırmaları, veri güvenliği ve performansı artırmak için kullanılır.
   • Ağ Bağlantısı (Network): Yüksek bant genişliği ve hızlı ağ kartları (örneğin, 1 Gbps veya 10 Gbps) internete kesintisiz ve hızlı erişimi sağlar.
   • IP Adresleri: Genellikle bir ana IP adresi ve ek olarak birden fazla IP adresi kullanma imkanı sunulur.
2. Yazılım:
   • İşletim Sistemi (OS): Linux tabanlı dağıtımlar (Ubuntu, CentOS, Debian, AlmaLinux, Rocky Linux) veya Windows Server işletim sistemleri tercih edilebilir. Linux, genellikle esnekliği ve düşük maliyeti nedeniyle daha popülerdir.
   • Kontrol Paneli: Sunucuyu grafiksel arayüz üzerinden yönetmek için cPanel, DirectAdmin, Plesk gibi paneller kurulabilir. Bu paneller, web sunucusu, veritabanı, e-posta ve DNS yönetimini kolaylaştırır.
   • Web Sunucusu: Apache, Nginx veya LiteSpeed gibi web sunucusu yazılımları, web sitenizin içeriğini ziyaretçilere sunar.
   • Veritabanı Sunucusu: MySQL, PostgreSQL, MariaDB gibi veritabanı sistemleri, web sitenizin verilerini depolar ve yönetir.
   • Uygulama Çalışma Ortamları: PHP, Python, Node.js, Ruby gibi programlama dilleri için gerekli çalışma ortamları ve kütüphaneler kurulur.

Dedicated Sunucu Nasıl Kullanılır? (Adım Adım Yönetim Süreci)​

Dedicated sunucu kullanmak, paylaşımlı hosting'e göre daha fazla teknik bilgi ve yönetim becerisi gerektirir. İşte tipik adımlar:

1. Sunucu Seçimi ve Kurulum:
   • İhtiyaç Analizi: Hangi işletim sistemine, ne kadar CPU, RAM ve depolama alanına ihtiyacınız olduğunu belirleyin. Sitenizin veya uygulamanızın trafik beklentisi ve kaynak tüketimi bu kararda kritiktir.
   • Sağlayıcı Seçimi: Güvenilir bir dedicated sunucu sağlayıcısı seçin. Müşteri desteği, veri merkezi konumu, yedekleme politikaları ve donanım seçenekleri önemlidir.
   • Sipariş ve Kurulum: Seçtiğiniz sunucuyu sipariş ettikten sonra, sağlayıcı genellikle seçtiğiniz işletim sistemini kurar ve size sunucuya erişim bilgilerini (IP adresi, kök kullanıcı adı/şifresi veya SSH anahtarları) gönderir.
2. İlk Erişim ve Güvenlik Ayarları:
   • SSH (Secure Shell) ile Erişim: Linux tabanlı sunuculara genellikle PuTTY (Windows) veya Terminal (macOS/Linux) gibi bir SSH istemcisi kullanarak erişilir. Bu, komut satırı üzerinden sunucuyu yönetmenizi sağlar.
   • Varsayılan Şifreyi Değiştirme: İlk iş olarak kök (root) şifresini güvenli bir şifreyle değiştirin.
   • Güvenlik Duvarı (Firewall) Kurulumu: Sunucunuzu yetkisiz erişimlerden korumak için bir güvenlik duvarı (örn: UFW, iptables) yapılandırın. Yalnızca gerekli portları (SSH için 22, HTTP için 80, HTTPS için 443 vb.) açın.
   • SSH Güvenliğini Artırma: SSH portunu varsayılan 22'den farklı bir porta taşıyın, şifre yerine SSH anahtarları ile oturum açmayı tercih edin ve root kullanıcısıyla doğrudan oturum açmayı devre dışı bırakın.
   • Sistemi Güncelleme: apt update && apt upgrade (Debian/Ubuntu) veya yum update (CentOS/RHEL) gibi komutlarla işletim sistemini güncel tutun.
3. Web Ortamı Kurulumu (Manuel veya Kontrol Paneli ile):
   • A) Kontrol Paneli Kullanımı (Önerilen):
     • Kurulum: cPanel, DirectAdmin veya Plesk gibi bir kontrol paneli lisansı satın alıp sunucuya kurun. Bu paneller, web sunucusu (Apache/Nginx), veritabanı (MySQL/MariaDB), PHP ve diğer bileşenleri sizin için otomatik olarak kurar ve yönetir.
     • Kullanım: Kontrol paneline web arayüzü üzerinden giriş yaparak domain ekleyebilir, e-posta hesapları oluşturabilir, veritabanları yönetebilir ve WordPress gibi uygulamaları tek tıkla kurabilirsiniz. Yönetim kolaylığı sağlar.
   • B) Manuel Kurulum (Daha Fazla Teknik Bilgi Gerektirir):
     • Web Sunucusu Kurulumu: Apache veya Nginx'i kurun ve yapılandırın.
     • Veritabanı Sunucusu Kurulumu: MySQL/MariaDB'yi kurun ve güvenliğini yapılandırın.
     • PHP/Diğer Diller: İhtiyacınız olan PHP sürümünü ve modüllerini kurun.
     • Domain ve DNS Ayarları: Domaininizin DNS kayıtlarını (A kaydı) sunucunuzun IP adresine yönlendirin. Web sunucusunda domain için sanal ana bilgisayar (Virtual Host) yapılandırın.
     • SSL Sertifikası: Let's Encrypt gibi ücretsiz bir SSL sertifikası kurarak sitenizi HTTPS'e geçirin.
4. Web Sitesi/Uygulama Yükleme:
   • Dosyaları FTP (FileZilla) veya SFTP (SSH üzerinden FTP) aracılığıyla sunucunuzdaki public_html (veya kontrol panelinizin belirlediği ana dizine) yükleyin.
   • Veritabanı yedeğiniz varsa, phpMyAdmin veya komut satırı (MySQL CLI) kullanarak sunucuya aktarın.
5. İzleme ve Bakım:
   • Kaynak Kullanımı: top, htop, free -h gibi komutlarla CPU, RAM ve disk kullanımını düzenli olarak izleyin.
   • Log Dosyaları: Web sunucusu, veritabanı ve sistem loglarını düzenli olarak kontrol ederek olası sorunları veya güvenlik ihlallerini tespit edin.
   • Yedeklemeler: Düzenli olarak otomatik veya manuel yedeklemeler yaparak veri kaybına karşı önlem alın.
   • Güvenlik Yamaları: İşletim sistemi ve yüklü yazılımlar için güvenlik güncellemelerini ve yamalarını zamanında uygulayın.

Yönetimli (Managed) Dedicated Sunucu Seçeneği:​

Eğer dedicated sunucunun teknik yönetimi konusunda yeterli bilgiye veya zamana sahip değilseniz, "Yönetimli Dedicated Sunucu" hizmetleri tercih edebilirsiniz. Bu hizmette, barındırma sağlayıcınız sunucunun kurulumu, güvenliği, güncellemeleri, yedeklemeleri ve çoğu teknik sorunla ilgilenir. Bu, size sadece web sitenizi veya uygulamanızı geliştirmeye odaklanma imkanı sunar, ancak maliyeti daha yüksek olabilir.

Şimdi dedicated sunucu kullanımını görsel olarak anlatalım:



Bu görsel, bir veri merkezinde bir dedicated sunucu kabininin önünde oturan ve dizüstü bilgisayarı aracılığıyla sunucuyu yöneten bir teknisyeni gösteriyor. "DEDICATED SERVER" etiketiyle işaretlenmiş sunucu rafları ve yanıp sönen ışıklar, donanımın aktif olduğunu belirtiyor. Teknisyenin ekranında, sunucunun performans metriklerini, kaynak kullanımını ve sistem bilgilerini gösteren bir kontrol paneli veya izleme arayüzü açık. Bu, dedicated sunucunun fiziksel varlığını ve onun üzerinde tam kontrolün nasıl sağlandığını görsel olarak açıklıyor.