Bozuk Sektör (Bad Sector) Oluşması: Nedenleri, Disk Sağlığı Riskleri ve Onarım Adımları
Bozuk sektör (Bad Sector), bir sabit diskin (HDD) veya katı hal sürücüsünün (SSD) artık veri depolayamayan veya veriyi güvenilir bir şekilde okuyamayan küçük bir alanıdır. Bu sektörler, sistemin kilitlenmesine, dosya kaybına ve "disk okuma hatası" gibi kritik mesajların görünmesine neden olabilir. Bozuk sektörler, disk sağlığının bozulmaya başladığının en önemli işaretlerindendir ve veri kaybı riskini artırır.1. Bozuk Sektör Türleri ve Oluşum Nedenleri
Bozuk sektörler temel olarak iki ana kategoriye ayrılır: Fiziksel (Donanımsal) ve Mantıksal (Yazılımsal).1.1. Fiziksel (Hard) Bozuk Sektörler
Fiziksel bozuk sektör, diskin kendisinde geri dönülemez bir hasar olduğu anlamına gelir.- HDD'lerde Oluşumu: HDD'lerde, okuma/yazma kafası diskin plakalarıyla temas ettiğinde (Head Crash) veya üretimden kaynaklanan kusurlar nedeniyle oluşur. Bu hasar kalıcıdır ve onarılamaz, ancak sektör yazılımsal olarak işaretlenerek bir daha kullanılmaz.
- SSD'lerde Oluşumu: SSD'lerde fiziksel hasar, genellikle hücrelerin maksimum yazma döngüsü sayısına (P/E Cycle) ulaşmasından veya aşırı elektrik dalgalanmalarından kaynaklanır.
1.2. Mantıksal (Soft) Bozuk Sektörler
Mantıksal bozuk sektör, diskteki verinin (sektörün sağlama toplamı - ECC) içeriğiyle eşleşmemesi durumunda ortaya çıkar. Diskin yüzeyi sağlamdır, ancak yazılım hatalıdır.- Oluşum Nedenleri:
- Ani Güç Kesintileri: Veri yazılırken elektriğin kesilmesi, yazma işleminin tamamlanamamasına ve sektörün tutarsız kalmasına neden olur.
- Hatalı Kapatmalar: Bilgisayarın doğru şekilde kapatılmaması.
- Yazılım Hataları: Dosya sistemindeki (NTFS/FAT/exFAT) hatalar veya virüs saldırıları.
2. Bozuk Sektör Belirtileri ve Riskleri
Bozuk sektörler, genellikle aşağıdaki belirtilerle kendilerini belli ederler:- Kritik Hata Mesajları: "Disk Okuma Hatası" veya "Hata Kodu 0x00000024 (NTFS_FILE_SYSTEM)" gibi hatalar.
- Yüksek Sesler (HDD): Tıklama, gıcırdatma veya mekanik sürtünme sesleri (fiziksel hasar belirtisidir).
- Dosya Kaybı: Dosyalara erişilememesi veya dosyaların bozuk (corrupted) hale gelmesi.
- Sistem Performansında Düşüş: Diskin bir sektörü okumaya çalışırken takılması nedeniyle sistemin donması veya aşırı yavaşlaması.
- Diskin Algılanmaması: Bozuk sektör sayısı kritik seviyeye ulaştığında diskin tamamen kullanılamaz hale gelmesi.
3. Adım Adım Sorun Giderme ve Onarım Yöntemleri
Mantıksal bozuk sektörler genellikle onarılabilirken, fiziksel bozuk sektörler işaretlenerek devre dışı bırakılabilir.Adım 1: Mantıksal Sektörleri Onarma (CHKDSK)
Windows işletim sistemlerinde, Disk Denetleme Yardımcı Programı (chkdsk), mantıksal bozuk sektörleri onarmak için kullanılır:- Komut İstemi'ni Açın: Yönetici olarak Komut İstemi'ni başlatın.
- Kontrol Komutunu Çalıştırın: Onarmak istediğiniz disk sürücüsü harfi ile birlikte (D: gibi) aşağıdaki komutu girin:
- chkdsk D: /f /r /x
- /f: Disk üzerindeki hataları düzeltir.
- /r: Kötü sektörleri bulur ve okunabilir bilgiyi kurtarır.
- /x: İşlemden önce diskin bağlantısını keser (unmount).
- Yeniden Başlatma: Sistem diski (C
için bu komut çalıştırılırsa, sistem bir sonraki yeniden başlatmada işlemi gerçekleştirecektir.
Adım 2: Disk Sağlığını Kontrol Etme (SMART Verileri)
- SMART Yazılımı Kullanın: CrystalDiskInfo gibi üçüncü taraf yazılımları kullanarak diskinizin S.M.A.R.T. (Self-Monitoring, Analysis and Reporting Technology) verilerini kontrol edin.
- Sonuçları Değerlendirme: Yazılım "Sağlam" (Good) yerine "Dikkat" (Caution) veya "Kötü" (Bad) gösteriyorsa, diskinizde fiziksel sorunlar var demektir ve hemen yedekleme yapmanız gerekir.
Adım 3: Diski İşaretleme (Yeniden Eşleme - Remapping)
Fiziksel bozuk sektörler için işletim sistemi veya diskin bellenimi (firmware) o sektörü "yeniden eşleme" (remapping) yaparak sağlıklı bir yedek alana yönlendirir.- HDD'lerde bu işlem, genellikle chkdsk /r komutu veya düşük seviyeli format (Low-Level Format) araçları ile tetiklenir (Dikkat: Düşük seviyeli format, tüm veriyi siler).
- SSD'lerde bu işlem otomatiktir ve hücre arızalandığında sürücünün kontrolcüsü tarafından otomatik olarak yapılır. SSD'lerdeki aşırı bozuk sektör sayısı, diskin "Salt Okunur" (Read-Only) moda geçmesine neden olabilir.
4. Önleme ve Kritik Önlemler
- Kesintisiz Güç Kaynağı (UPS): Ani güç kesintilerine karşı koruma sağlayarak mantıksal bozuk sektör oluşumunu büyük ölçüde engeller.
- Düzenli Yedekleme: Bozuk sektörler geri dönülemez veri kaybına yol açabileceği için, her zaman verilerinizi yedekleyin.
- Sıcaklık Kontrolü: Bilgisayarın yeterince havalandırıldığından emin olun. Aşırı ısınma, diskin mekanik ve elektronik bileşenlerine zarar verir.
