Yavaş Dosya Kopyalama Hızı: Performans Düşüşünün Nedenleri ve Çözümleri

Yavaş Dosya Kopyalama Hızı: Performans Düşüşünün Kapsamlı Nedenleri ve Çözümleri​

Dosya kopyalama veya yazma işlemlerinin beklenenin çok altında bir hızda gerçekleşmesi, genellikle depolama aygıtının (HDD veya SSD), sistem belleğinin (RAM) veya sürücü/denetleyici yazılımının bir sorun yaşadığını gösterir. Bu yavaşlama, kullanıcı deneyimini ciddi şekilde düşürür ve temelinde genellikle donanımsal arıza veya sistem kaynaklarının yetersiz kalması yatar.

1. Dosya Kopyalama Hızını Etkileyen Temel Faktörler​

Dosya kopyalama hızı, kopyalama işleminin yapıldığı diske (Kaynak), verinin yazıldığı diske (Hedef) ve bu süreçteki sistem kaynaklarına bağlıdır.

1.1. Depolama Aygıtı (Disk) Tipi ve Sağlığı​

• HDD/SSD Farkı: HDD'ler, mekanik yapılarından dolayı SSD'lere göre çok daha yavaştır. Özellikle HDD'den HDD'ye kopyalama, aynı diskin okuma ve yazma işlemlerini aynı anda yapmaya çalıştığı için dramatik şekilde yavaşlar.
• Disk Sağlığı: Sabit diskteki (HDD) bozuk sektörler veya Katı Hal Sürücüsü'nün (SSD) ömrünün tükenmeye başlaması, okuma/yazma hızlarını doğrudan düşürür.
• Doluluk Oranı: Özellikle SSD'ler, doluluk oranı %80'in üzerine çıktığında performans kaybı yaşamaya başlar (TRIM ve çöp toplama mekanizmaları nedeniyle).

1.2. Donanım ve Sistem Kaynakları​

• RAM Yetersizliği: Özellikle büyük dosyalar kopyalanırken, işletim sistemi verileri önbelleklemek için RAM kullanır. RAM yetersiz kaldığında sistem verileri diske (sanal bellek olarak) yazmaya başlar, bu da performansı ciddi ölçüde yavaşlatır.
• CPU Yüksek Kullanımı: Arka planda çalışan yoğun programlar (oyunlar, video düzenleme, tarayıcılar) veya virüs taraması, kopyalama işlemi için gereken CPU döngülerini azaltır.
• Bağlantı Türü: Eski sistemlerdeki yavaş USB bağlantı noktaları (USB 2.0) veya eski SATA standartları (SATA II), hızı fiziksel olarak kısıtlar.
• Sürücü/Denetleyici Sorunları: Depolama denetleyicisi (chipset) sürücülerinin eski veya hatalı olması, diskin maksimum hızda çalışmasını engeller.

1.3. Kopyalanan Dosyanın Boyutu ve Tipi​

• Çok Sayıda Küçük Dosya: Tek bir büyük dosya kopyalamak, yüzlerce küçük dosya kopyalamaktan her zaman daha hızlıdır. Her küçük dosya için yeni bir okuma/yazma işlemi başlatılması gerekir (Overhead).
• Dosya Sistemi Parçalanması (Fragmentation): Özellikle HDD'lerde ve eski dosya sistemlerinde (NTFS), dosyanın diske dağınık şekilde yazılması okuma ve yazma hızını düşürür.

2. Adım Adım Sorun Giderme Yöntemleri​

Yavaş dosya kopyalama sorununu çözmek için izlenmesi gereken adımlar:

Adım 1: Temel Kontroller ve Sistem Durumu​

1. Aygıt Yöneticisi Kontrolü: Aygıt Yöneticisi'nde diskinizin DMA (Doğrudan Bellek Erişimi) modunda çalıştığından emin olun. Disk "PIO" modunda çalışıyorsa hız dramatik şekilde düşecektir.
2. Görev Yöneticisi Kontrolü: Kopyalama işlemi sırasında Görev Yöneticisi'ni açarak Disk (özellikle %100 kullanım), CPU ve RAM kullanım oranlarını kontrol edin. Aşırı yüksek kullanım, bir uygulamanın kaynakları tekeline aldığını gösterir.
3. Yedekleme ve Disk Sağlığı: Verilerinizi yedekleyin. CrystalDiskInfo gibi bir araç kullanarak HDD veya SSD'nizin SMART verilerini kontrol edin. Hata veya kötü sektör uyarısı varsa, disk arızalanmak üzeredir.

Adım 2: Yazılım ve Sürücü Güncellemeleri​

1. SATA/NVMe Sürücüleri: Anakartınızın veya bilgisayarınızın üreticisinin web sitesinden en güncel Chipset (Yonga Seti) ve Depolama Denetleyicisi sürücülerini indirin ve yükleyin.
2. Windows Güncellemeleri: İşletim sisteminizin tamamen güncel olduğundan emin olun.
3. Antivirüs Devre Dışı Bırakma: Kopyalama sırasında antivirüs yazılımınızın gerçek zamanlı taramasını geçici olarak devre dışı bırakmayı deneyin. Bazı antivirüsler, kopyalanan her dosyayı taradığı için ciddi yavaşlamaya neden olabilir.

Adım 3: İleri Düzey Disk Bakımı​

1. Disk Birleştirme (HDD'ler İçin): HDD kullanıyorsanız, düzenli olarak Disk Birleştirme (Defragmentation) işlemi yapın. SSD'ler için bu gerekli değildir ve tavsiye edilmez.
2. TRIM'i Kontrol Etme (SSD'ler İçin): SSD'ler için TRIM komutunun etkin olduğundan emin olun. Komut İstemi'nde (Yönetici olarak) fsutil behavior query disabledeletenotify yazın. Sonuç 0 ise TRIM etkindir.
3. Kablo Değişimi: SATA SSD/HDD kullanıyorsanız, veri kablosunu yeni, kaliteli bir kabloyla değiştirin.

3. Önleme ve Performansın Korunması​

• Düzenli Yeniden Başlatma: Sistemi düzenli olarak yeniden başlatarak RAM'i temizleyin ve önbellek hatalarını giderin.
• Arka Plan Uygulamalarını Yönetme: Başlangıçta çalışan ve sürekli kaynak tüketen gereksiz uygulamaları kapatın.
• Disk Yükseltme: Mümkünse sistemi daha hızlı bir SSD'ye (özellikle NVMe) yükseltmek, genel dosya aktarım hızını dramatik bir şekilde artıracaktır.

Siz, dosya kopyalama hızınızın yavaşladığını fark ettiğinizde ilk olarak hangi adımı deniyorsunuz ve en etkili çözüm sizin için ne oldu? Deneyimlerinizi paylaşarak performans sorunlarıyla mücadele edenlere yardımcı olun!