Dallas'ta Atılan Kurşundan, Sinemada Dijital Devrime: Tarihin Kırılma Noktası "22 Kasım"
Tarih, bazı günlerde sıradan akışını terk eder ve tüm dünyanın nefesini tuttuğu anlara sahne olur. 22 Kasım, işte böyle günlerden biridir. Bir Amerikan Başkanı'nın tüm dünyanın gözü önünde vurulduğu, Demir Leydi'nin iktidarı bıraktığı, Almanya'nın ilk kadın şövalyesinin göreve geldiği ve oyuncakların "dijital olarak" canlandığı gün... Bugün, 22 Kasım'ın tozlu sayfalarını aralıyoruz.Zamanın çizgisel akışında 22 Kasım, hem büyük trajedilerin hem de büyük başlangıçların tarihidir. KFN Haberleri Tarih Masası olarak, bu özel günde yaşanan ve etkileri günümüze kadar uzanan olayları, neden-sonuç ilişkileriyle birlikte 1000 kelimelik özel bir dosyada derledik.
1. 1963: Bir Çağın Sonu, Komplo Teorilerinin Başlangıcı (JFK Suikastı)
22 Kasım 1963, Amerikan tarihinin en travmatik günü olarak kayıtlara geçti. ABD'nin 35. Başkanı John F. Kennedy, yaklaşan seçim çalışmaları kapsamında Teksas'ın Dallas şehrini ziyaret ediyordu.Saatler 12:30'u gösterdiğinde, Kennedy'nin üstü açık limuzini Dealey Plaza'dan geçiyordu. Kalabalığı selamlayan genç ve karizmatik başkan, bir anda yankılanan silah sesleriyle sarsıldı. Eski bir deniz piyadesi olduğu iddia edilen Lee Harvey Oswald tarafından bir kitap deposunun altıncı katından ateşlenen (resmi rapora göre) kurşunlar, Kennedy'i hayattan kopardı.
- Zapruder Filmi: Olay yerinde bulunan Abraham Zapruder'in amatör kamerasıyla çektiği 26 saniyelik görüntü, tarihin en çok izlenen ve analiz edilen cinayet kaydı oldu.
- Komplo Teorileri: Kennedy'nin ölümü, sadece bir başkanın ölümü değil, Amerika'nın masumiyetinin de ölümüydü. "Sihirli kurşun" teorisi, çimenli tepedeki (grassy knoll) ikinci nişancı iddiası, CIA veya mafya bağlantıları... 22 Kasım 1963, modern komplo teorilerinin doğduğu gündür. Başkan Yardımcısı Lyndon B. Johnson, olaydan sadece saatler sonra, Kennedy'nin kanının henüz kurumadığı Air Force One uçağında yemin ederek başkanlık koltuğuna oturdu.
2. 1995: Sinema Tarihinde "Piksel" Devrimi (Toy Story)
22 Kasım 1995, sinema salonlarına girenler bir çizgi film izleyeceklerini sanıyorlardı; oysa bir devrime şahitlik ettiler. Pixar stüdyoları ve Disney iş birliğiyle üretilen "Toy Story" (Oyuncak Hikayesi), vizyona girdi.Bu filmin önemi, sadece Woody ve Buzz Lightyear'ın dostluğu değildi. Toy Story, sinema tarihinde tamamı bilgisayar animasyonuyla (CGI) üretilen ilk uzun metrajlı filmdi.
- Kalemin Sonu: O güne kadar animasyon demek, binlerce kağıda tek tek çizim yapmak demekti (Disney'in Aslan Kral'ı gibi). Steve Jobs'un da kurucuları arasında olduğu Pixar, 22 Kasım'da kalemi ve kağıdı bir kenara bırakıp, hikayeyi "kodlarla ve piksellerle" anlattı. Bugün izlediğimiz tüm o kusursuz animasyonların, Marvel filmlerindeki görsel efektlerin atası, o gün vizyona giren bu filmdir.
3. 2005: Almanya'da "Mutti" Dönemi Başlıyor (Angela Merkel)
22 Kasım 2005 tarihi, Avrupa siyasetinde cam tavanların kırıldığı gündür. Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) lideri Angela Merkel, Almanya Federal Meclisi'nde (Bundestag) yapılan oylamada, ülkenin ilk kadın şövalyesi (Başbakan) seçildi.Doğu Almanya kökenli bir fizikçi olan Merkel, soğukkanlılığı, pragmatik yaklaşımı ve kriz yönetimindeki başarısı nedeniyle zamanla Alman halkı tarafından "Mutti" (Anne) lakabıyla anılmaya başlandı.
- Avrupa'nın Lideri: Merkel, sadece Almanya'yı yönetmekle kalmadı; Euro Krizi, Mülteci Krizi ve Brexit süreçlerinde Avrupa Birliği'nin fiili lideri ve "gemiyi yüzdüren kaptanı" oldu. 22 Kasım'da başlayan bu dönem, 16 yıl boyunca kesintisiz devam etti ve dünya siyasetine damga vurdu.
4. 1990: Demir Leydi'nin Gözyaşları (Margaret Thatcher)
Siyaset sahnesi, bir kadının yükselişine (Merkel) tanık olduğu 22 Kasım'da, bir başka efsanevi kadının düşüşüne de şahitlik etmişti. İngiltere'nin "Demir Leydi" lakaplı ilk kadın Başbakanı Margaret Thatcher, 22 Kasım 1990'da istifa edeceğini duyurdu.11 yıllık iktidarı boyunca sendikalarla savaşan, Falkland Savaşı'nı kazanan ve İngiliz ekonomisini kökten değiştiren Thatcher, kendi partisi içindeki (Muhafazakar Parti) Avrupa Birliği ve vergi politikaları anlaşmazlıkları nedeniyle desteğini kaybetmişti. Downing Street 10 Numara'dan ayrılırken kameralara yansıyan o nadir gözyaşları, sert mizacıyla bilinen liderin en insani anı olarak tarihe geçti.
5. 1986: Ringlerin En Genç Kralı (Mike Tyson)
Spor tarihinin en korkutucu figürlerinden biri olan Mike Tyson, efsanesini 22 Kasım 1986'da mühürledi. Henüz 20 yaşındayken Trevor Berbick ile ringe çıkan "Demir Mike", rakibini ikinci rauntta nakavt ederek Dünya Ağır Sıklet Boks Şampiyonu unvanını kazanan en genç boksör oldu.O gece Tyson, sadece bir kemer kazanmadı; boks dünyasına o güne kadar görülmemiş bir hız ve şiddet getirdi. 22 Kasım, Tyson'ın "Gezegenin En Kötü Adamı" (Baddest Man on the Planet) yolculuğunun resmi başlangıcıydı.
6. Türkiye Tarihinde 22 Kasım: Diş Hekimliği Günü
Türkiye için 22 Kasım, ağız ve diş sağlığı açısından tarihi bir öneme sahiptir. 22 Kasım 1908 tarihinde, Tıbbiye-i Şahane (Tıp Fakültesi) bünyesinde "Dişçi Mektebi-i Aliyesi"nin kurulmasıyla, Türkiye'de bilimsel diş hekimliği eğitimi resmen başlamış oldu.Bu tarih, 1996 yılından itibaren Türkiye'de "Diş Hekimliği Günü", içinde bulunulan hafta ise "Toplum Ağız Diş Sağlığı Haftası" olarak kutlanmaktadır. Modern diş hekimliğinin temellerinin atıldığı bu gün, Türkiye'nin sağlık tarihindeki kurumsallaşma çabalarının önemli bir kilometre taşıdır.
7. 1943: Lübnan'ın Bağımsızlığı
Orta Doğu'nun en kozmopolit ülkelerinden biri olan Lübnan, Fransız mandasından kurtularak tam bağımsızlığını 22 Kasım 1943'te kazandı. Fransa'nın, Lübnan hükümet yetkililerini serbest bırakmak zorunda kaldığı bu tarih, ülkenin ulusal bayramı olarak kutlanır. Ancak Lübnan'ın tarihi, bu bağımsızlığın ardından iç savaşlar ve bölgesel çatışmalarla şekillenecekti.Sonuç: Bir Güne Sığan Zıtlıklar
22 Kasım; Kennedy ile yası, Toy Story ile eğlenceyi, Merkel ile istikrarı ve Tyson ile gücü temsil eder. Tarih, tek bir duyguya sığmaz; o, zaferlerin ve yenilgilerin iç içe geçtiği karmaşık bir örgüdür.Bugün takvimleriniz 22 Kasım'ı gösterdiğinde, belki de "Oyuncak Hikayesi"ni izleyip gülümserken, bir yandan da Dallas'ta yarım kalan o hikayeyi hatırlayabilirsiniz.
Sizce 22 Kasım'ın en unutulmaz olayı hangisi? Kennedy suikastının gizemi mi, yoksa Toy Story'nin büyüsü mü? Yorumlarda buluşalım!
