RAID (Yedekli Bağımsız Disk Dizisi) Dizisi Bozulması: Kritik Hatanın Nedenleri, Disk Sağlığı Riskleri ve Acil Onarım Adımları
RAID (Redundant Array of Independent Disks) teknolojisi, veri yedekliliği ve performans artışı sağlamak amacıyla birden fazla fiziksel diskin tek bir mantıksal birim olarak çalıştırılmasıdır. Ancak bir RAID dizisinin bozulması (degraded, failed veya offline duruma geçmesi), genellikle veri kaybı riskini ciddi ölçüde artıran kritik bir durumdur. Bu, en sık görülen donanımsal sistem hatalarından biridir ve hızlı, doğru müdahale gerektirir.1. RAID Dizisi Bozulmasının Temel Nedenleri
Bir RAID dizisinin bozulması, genellikle dizideki bir veya daha fazla diskin arızalanmasından kaynaklanır.1.1. Kritik Disk Arızaları (Single/Multiple Drive Failure)
- Tek Disk Arızası: En yaygın nedendir. RAID 1, 5, 6 veya 10 gibi yedeklilik sunan diziler, tek bir diskin arızalanmasına dayanabilir (Degraded/Düşük Performanslı Durum). Disk değiştirilip dizi yeniden oluşturulana kadar veri risk altındadır.
- Çoklu Disk Arızası: Eğer yedeklilik seviyesinin izin verdiğinden daha fazla disk eş zamanlı olarak (veya onarım yapılmadan önce) arızalanırsa (Örneğin, RAID 5'te ikinci bir diskin arızalanması), dizi tamamen çöker (Failed Durum) ve veri kaybı kaçınılmaz olur.
- Bad Sector Yığılması: Bir diskteki bozuk sektörlerin kontrolcü tarafından onarılamayacak kadar çoğalması, diskin diziden atılmasına neden olabilir.
1.2. Kontrolcü ve Yazılım Sorunları
- RAID Kontrolcü Arızası: Fiziksel kontrol kartının (Hardware RAID) veya işletim sistemi sürücüsünün (Software RAID) arızalanması, tüm dizinin tanınmamasına veya kararsız çalışmasına neden olabilir.
- Yanlış Yapılandırma: Özellikle yeni disk ekleme veya değişim işlemlerinde yapılan yanlış yapılandırmalar, dizinin yanlışlıkla sıfırlanmasına veya bozulmasına yol açabilir.
- Bellenim (Firmware) Hatası: RAID kontrolcüsü bellenimindeki bir hata, disklere yanlış komutlar gönderilmesine ve dizinin kararsızlaşmasına neden olabilir.
2. RAID Seviyesine Göre Riskler ve Belirtiler
Dizinin bozulma riski, kullanılan RAID seviyesine göre değişir:| RAID Seviyesi | Bozulma Belirtisi | Kritik Risk Noktası |
|---|---|---|
| RAID 0 (Şeritli) | Tek bir diskin arızalanması dahi tüm veriyi kaybettirir. | Tek disk arızası = Veri Kaybı. |
| RAID 1 (Yansıtmalı) | Tek bir disk arızalanırsa çalışmaya devam eder (Degraded). | İkinci diskin arızalanması (İkinci diskte de hata olması). |
| RAID 5 | Tek disk arızasına dayanır. Parity (Eşlik) verisi sayesinde kurtarılabilir. | İkinci diskin arızalanması (Veri kaybı). |
| RAID 6 | İki diskin eş zamanlı arızasına dayanır. | Üçüncü diskin arızalanması. |
| RAID 10 | Arızalanan diskin bağlı olduğu yansıtma grubundaki diğer disk arızalanana kadar dayanır. | Arızalı bir yansıtma grubundaki ikinci diskin arızalanması. |
3. Acil Önlemler ve Kurtarma Adımları
RAID bozulması uyarısı aldığınızda yapılacak ilk şey, sistemin durumunu stabilize etmek ve veri kaybını önlemektir.Adım 1: Sistemi Kapatın ve Panik Yapmayın
- Güç Kapatma (Zorunlu Değilse): Eğer bozulma yeni olduysa ve sadece bir disk arızası varsa, hemen yedeklemeye başlayın. Ancak iki veya daha fazla diskin aynı anda arızalandığından şüpheleniyorsanız (RAID'in çöktüğü durumda), sistemi kapatmak en güvenli eylemdir.
- Yedekleme: Eğer dizi hala "Degraded" (Düşük Performanslı) durumdaysa ve erişilebilir durumdaysa, kalan sağlam verilerinizi acilen başka bir yedekleme birimine kopyalayın.
Adım 2: Hata Kaynağını Kesinleştirin
- Kontrolcü Yazılımı: RAID kontrolcünüzün yönetim arayüzüne veya BIOS/UEFI menüsüne girerek hangi diskin "Failed" (Arızalı) olarak işaretlendiğini tespit edin.
- Fiziksel Kontrol: Arızalı olarak işaretlenen diski, fiziksel konumuna (slot numarasına) göre belirleyin.
Adım 3: Arızalı Diski Değiştirme (Rebuild - Yeniden Oluşturma)
- Aynı Model: Yeni disk, arızalı diskle aynı veya daha büyük kapasiteye sahip olmalıdır. Mümkünse aynı model ve bellenime sahip bir disk kullanın.
- Değiştirme: Arızalı diski sistemden çıkarın ve yeni diski takın.
- Yeniden Oluşturma (Rebuild): RAID kontrolcünüzün yönetim arayüzü üzerinden "Rebuild" (Yeniden Oluşturma) işlemini başlatın. Kontrolcü, kayıp veriyi (Parity veya Mirror verisini kullanarak) yeni diske yazar.
4. Kritik Durumlar ve Profesyonel Yardım
- Rebuild Hatası: Yeniden oluşturma işlemi sırasında kalan sağlam diskte bir okuma hatası oluşursa, bu genellikle veri kaybına yol açar ve profesyonel kurtarma gerektirir.
- Tüm Diskler Offline: Dizi tamamen çökmüşse ve tüm diskler "Offline" görünüyorsa, disklere müdahale etmeden bir veri kurtarma uzmanına başvurmak en iyisidir. Yanlış bir komut, kurtarma şansını sıfıra indirebilir.
