GRUB Yükleyicisinin Bozulması: Çift İşletim Sistemi (Dual Boot) Sorunları ve Acil Kurtarma Yöntemleri Rehberi.
Linux ve Windows'u aynı bilgisayarda (dual boot) kullanmak, her iki dünyanın da avantajlarından faydalanmanızı sağlar. Ancak bu birlikteliğin en zayıf halkası, önyükleyici (bootloader) olan GRUB'dur (GRand Unified Bootloader). Özellikle bir Windows güncellemesinden sonra bilgisayarınızı açtığınızda siyah bir ekranda beliren grub rescue> komut satırıyla karşılaşmak, her iki işletim sistemine de erişiminizi kaybettiğiniz anlamına gelir. Bu durum, GRUB'un bozulduğunu ve sistemin hangi işletim sistemini başlatacağını bilemediğini gösterir. Bu makalede, bu kritik sorunun nedenlerini ve Linux sisteminizi kurtarmak için atmanız gereken adımları detaylıca inceleyeceğiz.1. GRUB Neden Bozulur? (Özellikle Windows Güncellemeleri)
GRUB, bilgisayarın ana önyükleme kaydının (MBR veya EFI bölümü) kontrolünü elinde tutar ve size hangi işletim sistemini (Windows veya Linux) başlatmak istediğinizi soran menüyü getirir. Bu yapı şu nedenlerle bozulur:- Windows Güncellemeleri (En Yaygın Neden):
- Sorun: Windows, özellikle büyük sürüm güncellemelerinde (Feature Updates), EFI veya MBR bölümünü "kendisinin" zanneder. Güncelleme sırasında, Linux'un GRUB önyükleyicisinin üzerine kendi Windows Boot Manager'ını yazar.
- Etki: Bilgisayar yeniden başladığında, GRUB'a ait dosyalar silinmiş veya üzerine yazılmış olur. Sistem GRUB'u bulamadığı için grub rescue> moduna düşer.
- Linux Çekirdek (Kernel) Güncellemesi Hatası:
- Sorun: Linux içinde bir çekirdek güncellemesi yapılırken işlemin yarıda kesilmesi, update-grub komutunun düzgün çalışmaması veya yeni çekirdeğin GRUB yapılandırma dosyasını bozması.
- Disk Bölüm Değişiklikleri:
- Sorun: Kullanıcının GParted gibi bir araçla disk bölümlerini yeniden boyutlandırması, taşıması veya silmesi.
- Etki: GRUB, Linux'un kurulu olduğu bölümün (UUID veya disk sırası) değiştiğini fark edemez ve eski, artık var olmayan bir konumu işaret etmeye devam eder.
- BIOS/UEFI Ayarlarının Değişmesi:
- Sorun: BIOS ayarlarında "Secure Boot"un (Güvenli Önyükleme) aniden açılması veya önyükleme sırasının (Boot Order) Windows Boot Manager'a öncelik verecek şekilde değişmesi.
2. Hata Ekranı: grub rescue> Modu Ne Anlama Gelir?
Eğer grub rescue> (GRUB Kurtarma) ekranını görüyorsanız, bu aslında kısmen iyi bir haberdir. Bu, GRUB'un küçük bir parçasının hâlâ çalıştığı, ancak ana yapılandırma dosyalarının (grub.cfg) veya Linux kök dizininin (/boot/grub) nerede olduğunu bulamadığı anlamına gelir.3. Kurtarma Yöntemi 1: Canlı (Live) Linux USB'si Kullanmak
GRUB'u onarmanın en güvenilir ve etkili yolu, Linux dağıtımınızın (Ubuntu, Mint, Fedora vb.) kurulum USB'sini kullanmaktır.- Linux Kurulum USB'nizi bilgisayara takın ve sistemi bu USB üzerinden başlatın.
- "Try Ubuntu" (veya "Live Session") seçeneğini seçerek canlı masaüstünü açın.
- İnternete bağlandığınızdan emin olun (Wi-Fi veya Ethernet).
4. Kurtarma Yöntemi 2: Boot-Repair (En Kolay Yöntem)
Çoğu kullanıcı için en hızlı ve en basit çözüm, "Boot-Repair" adlı grafik arayüzlü aracı kullanmaktır.- Canlı Linux masaüstünde bir Terminal (Uçbirim) açın.
- Aşağıdaki komutları sırasıyla girerek Boot-Repair'ı yükleyin (Ubuntu ve türevleri için):
sudo add-apt-repository ppa:yannubuntu/boot-repair
sudo apt-get update
sudo apt-get install -y boot-repair
- Yükleme bittikten sonra, menüden veya terminale boot-repair yazarak programı başlatın.
- Program sistemi tarayacaktır. Karşınıza çıkan ekranda "Recommended repair" (Önerilen onarım) düğmesine tıklayın.
- Boot-Repair, GRUB'u yeniden kuracak, EFI bölümünü onaracak ve Windows önyükleyicisini tanıyacaktır. İşlem bittiğinde bilgisayarınızı yeniden başlatın.
5. Kurtarma Yöntemi 3: Manuel Onarım (chroot Yöntemi)
Eğer Boot-Repair başarısız olursa veya daha teknik bir kontrol sağlamak isterseniz, chroot (change root) yöntemini kullanarak GRUB'u manuel olarak yeniden kurabilirsiniz.- Canlı Linux Terminalini açın.
- Linux'un Kurulu Olduğu Bölümü Bulun: lsblk veya GParted aracını kullanarak Linux kök dizininin (/) ve (varsa) EFI bölümünün hangisi olduğunu öğrenin (örn. /dev/sda4 veya /dev/nvme0n1p5).
- Bölümleri Bağlayın (Mount): (Aşağıdaki komutlarda /dev/sdX Y yerine kendi bölüm adınızı yazın)
# Önce Linux kök dizinini bağlayın
sudo mount /dev/sdX Y /mnt
# Eğer UEFI sistem kullanıyorsanız, EFI bölümünü de bağlamalısınız
# (EFI bölümünü `lsblk` ile bulun, genellikle vfat/fat32 formatındadır)
sudo mount /dev/sdX Z /mnt/boot/efi
- Sisteme chroot Yapın: Bu komut, Canlı USB'den çıkıp, diskinizdeki bozuk Linux sisteminin içine "geçici olarak" girmenizi sağlar.
sudo chroot /mnt /bin/bash
Eğer bu komut hata verirse, şunları da bağlamanız gerekebilir:for i in /dev /dev/pts /proc /sys /run; do sudo mount -B $i /mnt$i; doneVe sonra tekrar sudo chroot /mnt deneyin. - GRUB'u Yeniden Kurun: Artık bozuk sistemin içindesiniz.
# `chroot` içindeyken:
# 1. GRUB'u diskin önyükleme alanına yeniden yazın
# (sdX = diskin kendisi, sda, sdb, nvme0n1 gibi, bölüm numarası yok)
grub-install /dev/sdX
# 2. GRUB yapılandırma dosyasını güncelleyin (Windows'u bulması için)
update-grub
- Çıkış ve Temizlik:exit (chroot'tan çıkar)sudo umount /mnt/boot/efi (Eğer bağladıysanız)sudo umount /mnt
- Bilgisayarınızı yeniden başlatın.
