DRIVER_IRQL_NOT_LESS_OR_EQUAL Hatası Rehberi

Windows "DRIVER_IRQL_NOT_LESS_OR_EQUAL" Mavi Ekran Hatası (0x000000D1) Detaylı Rehber​

"DRIVER_IRQL_NOT_LESS_OR_EQUAL" (Hata Kodu: 0x000000D1), Windows'ta en sık karşılaşılan Mavi Ekran (BSOD) hatalarından biridir. Bu hata, teknik olarak, bir sürücünün (driver) çok yüksek bir işlem önceliği seviyesinde (IRQL - Interrupt Request Level) erişmemesi gereken bir bellek adresine erişmeye çalıştığı anlamına gelir.

Basitçe söylemek gerekirse: Bir donanım sürücüsü "kural dışı" bir işlem yaptı ve sistemin çökmesine neden oldu.

Hatanın Kilit Noktası: Sorumlu .sys Dosyası​

Bu hatanın en belirleyici özelliği, genellikle mavi ekranın kendisinde soruna neden olan sürücü dosyasının adını göstermesidir. Örneğin:

• netio.sys veya tcpip.sys (Ağ sürücüleriyle ilgili)
• nvlddmkm.sys (NVIDIA ekran kartı sürücüsü)
• amdkmdag.sys (AMD ekran kartı sürücüsü)
• e1c62x64.sys (Intel ağ bağdaştırıcısı)
• rtwlanu.sys (Realtek kablosuz ağ sürücüsü)

Hata mesajında parantez içinde gördüğünüz .sys uzantılı bu dosya adı, sorunun kaynağını bulmak için en önemli ipucunuzdur.

Başlıca Nedenleri Nelerdir?​

1. Bozuk, Eski veya Uyumsuz Sürücüler: Bu, hatanın en yaygın (%90) nedenidir. Yeni yüklenen, yakın zamanda güncellenen veya Windows sürümünüzle uyumsuz hale gelen bir sürücü (özellikle Ağ, Ekran Kartı, Ses Kartı) bu hatayı tetikler.
2. Bozuk Sistem Dosyaları: Windows'un çekirdek dosyalarının hasar görmesi, sürücülerin hatalı çalışmasına neden olabilir.
3. Hatalı RAM (Bellek): Arızalı bir RAM modülü, sürücülerin bellekte hatalı veriler okumasına ve bu hatayı tetiklemesine yol açabilir. Bu, sürücü kaynaklı sorunlardan sonraki en yaygın ikinci nedendir.
4. Çakışan Güvenlik Yazılımları: Antivirüs veya güvenlik duvarı yazılımları, özellikle ağ sürücüleriyle (örn. netio.sys) çakışarak bu hataya neden olabilir.
5. Yeni Takılan Donanım: Sisteme yeni eklenen bir donanım (RAM, USB aygıtı, PCI kart) uyumsuzsa veya sürücüsü hatalıysa bu sorunu başlatabilir.

Detaylı Çözüm Adımları​

Adım 1: Güvenli Modda Başlatma​

Eğer Windows normal şekilde açılmıyorsa veya açıldıktan kısa süre sonra tekrar çöküyorsa, tüm işlemleri Güvenli Mod'da yapmanız gerekir.

• Bilgisayarınız açılırken Windows logosunu gördüğünüzde reset tuşuna basın veya gücü kesin. Bunu 2-3 kez tekrarladığınızda sistem "Otomatik Onarım" ekranına geçecektir.
• Buradan Gelişmiş seçenekler > Sorun Gider > Gelişmiş seçenekler > Başlangıç Ayarları > Yeniden Başlat adımlarını izleyin.
• Yeniden başlatma sonrası 5 veya F5 tuşuna basarak Ağ ile Güvenli Mod'u seçin.

Adım 2: Hatalı Sürücüyü Tespit Etme ve Düzeltme​

1. Mavi ekranda gördüğünüz .sys dosyasının adını not alın.
2. Google'da bu .sys dosyasının adını aratarak hangi donanıma ait olduğunu bulun (örn. "netio.sys nedir?").
3. Hangi donanıma (Ağ Kartı, Ekran Kartı vb.) ait olduğunu bulduktan sonra ilgili sürücüyü düzeltin:

Eğer Sürücü Yakın Zamanda Güncellendiyse (Geri Alma):

1. Aygıt Yöneticisi'ni açın.
2. İlgili donanımı (örn. "Görüntü bağdaştırıcıları" altındaki ekran kartınız) bulun.
3. Sağ tıklayıp Özellikler > Sürücü sekmesine gidin.
4. Sürücüye Geri Dön (Roll Back Driver) seçeneğine tıklayın. Bu seçenek aktif değilse bir sonraki adıma geçin.

Sürücüyü Yeniden Yükleme (Temiz Kurulum):

1. Aygıt Yöneticisi'nde ilgili donanıma sağ tıklayın ve Cihazı kaldır'ı seçin. (Eğer sorarsa, "Bu aygıtın sürücü yazılımını sil" kutucuğunu işaretleyin).
2. Donanım üreticinizin (NVIDIA, AMD, Intel, Realtek vb.) veya bilgisayar üreticinizin (Dell, HP, MSI vb.) resmi web sitesine gidin.
3. İlgili donanım için en güncel sürücüyü indirin.
4. İndirdiğiniz sürücüyü kurun ve bilgisayarı yeniden başlatın.

• Özellikle Ağ Sürücüleri (netio.sys vb. için): Anakartınızın üreticisinin (MSI, Gigabyte, ASUS vb.) web sitesinden en güncel "LAN" veya "Wireless" sürücülerini indirin.

Adım 3: Sistem Dosyalarını ve Belleği Kontrol Etme​

Eğer sürücüleri güncellemek işe yaramazsa veya hangi sürücünün hatalı olduğundan emin değilseniz:

Sistem Dosyalarını Onarma:

1. Başlat menüsüne "cmd" yazın, Komut İstemi'ne sağ tıklayın ve Yönetici olarak çalıştır'ı seçin.
2. Önce DISM komutunu çalıştırın: DISM /Online /Cleanup-Image /RestoreHealth
3. Ardından SFC komutunu çalıştırın: sfc /scannow
4. İşlemler bittikten sonra bilgisayarı yeniden başlatın.

Bellek (RAM) Testi:

1. Başlat menüsüne "Windows Bellek Tanılama" (Windows Memory Diagnostic) yazın ve aracı açın.
2. "Şimdi yeniden başlat ve sorunları denetle" seçeneğini seçin.
3. Bilgisayarınız yeniden başlayacak ve RAM'lerinizi test edecektir. Eğer bir hata bulunursa, RAM modüllerinizden biri arızalı olabilir.

Adım 4: Güvenlik Yazılımlarını Kontrol Etme​

Eğer hata netio.sys veya tcpip.sys gibi ağ sürücüleriyle ilgiliyse, sorun antivirüs yazılımınız olabilir.

1. Antivirüs, güvenlik duvarı veya VPN yazılımınızı geçici olarak kaldırmayı deneyin (sadece devre dışı bırakmak yetmeyebilir).
2. Bilgisayarı yeniden başlatın ve hatanın tekrarlanıp tekrarlanmadığını gözlemleyin.
3. Eğer sorun çözülürse, o güvenlik yazılımını güncelleyin veya farklı bir alternatif kullanın.

Adım 5: Sistem Geri Yükleme​

Eğer sorun tüm bu adımlara rağmen çözülmezse ve yakın zamanda başladıysa, Sistem Geri Yükleme kullanarak bilgisayarınızı sorunun olmadığı bir tarihe geri döndürmeyi deneyin.