Depolama (HDD/SSD) Sorunları: Yavaşlık, Donma ve Veri Kaybı Rehberi
Bilgisayarınızın açılması dakikalar sürüyorsa, bir dosyayı açmaya çalıştığınızda Dosya Gezgini donuyorsa, oyunlarda "takılmalar" yaşıyorsanız veya en kötüsü, o meşhur "tıklama" sesini (click of death) duyuyorsanız, sorun RAM veya işlemcide değil, veri depolama biriminizdedir. Hem eski tip Mekanik Diskler (HDD) hem de modern Katı Hal Sürücüleri (SSD) farklı şekillerde arızalanabilir ve bu arızalar, sistem kararsızlığından tam veri kaybına kadar uzanabilir.Arıza Türleri Neden Farklı? (HDD vs SSD)
Depolama sorunlarını anlamak için iki teknolojinin farkını bilmek şarttır:- HDD (Mekanik Disk): İçinde fiziksel olarak dönen plakalar ve bu plakaları okuyan bir "kafa" bulunur. Arızaları genellikle mekaniktir (düşme, darbe, aşınma) ve genellikle sesli uyarılar verir.
- SSD (Katı Hal Sürücüsü): Hareketli parçası yoktur, verileri RAM gibi flash bellek yongalarında tutar. Arızaları anidir, sessizdir ve genellikle elektriksel veya yazılımsaldır (yongaların ömrünün dolması).
1. HDD (Mekanik Disk) Arıza Belirtileri
- "Ölüm Tıklaması" (Click of Death):
- En meşhur HDD arızasıdır. Diskten ritmik, tekrar eden bir "tık... tık... tık..." sesi gelir. Bu, okuyucu kafanın plakaya erişemediğini veya bozulduğunu gösterir.
- Çözüm: Bu sesi duyduğunuz an bilgisayarı hemen kapatın. Disk çalışmaya devam ettikçe plakaları çizebilir. Veri kurtarma için profesyonel yardım şarttır.
- Sürtünme veya Vınlama Sesi:
- Diskin içindeki motorun veya rulmanların bozulmaya başladığını gösteren, sürekli bir "sürtünme" veya yüksek frekanslı "vınlama" sesi.
- Aşırı Yavaşlık ve Donmalar:
- "Bad sector" (bozuk sektör) oluştuğunda, sistem o veriyi okumaya çalışırken dakikalarca donar. Bilgisayarın açılması veya bir klasörün içini göstermesi olağanüstü uzun sürer.
- Veri Okuma Hataları ve "Bozuk Dosya":
- Daha önce sağlam olan dosyalar aniden "bozuk" veya "açılamaz" hale gelir.
2. SSD (Katı Hal Sürücüsü) Arıza Belirtileri
SSD'ler arızalanırken ses çıkarmaz, bu da sorunu daha sinsi yapar.- "Açılış Aygıtı Bulunamadı" (Boot Device Not Found):
- En yaygın SSD arızasıdır. Bilgisayar dün çalışıyordur, bugün açtığınızda BIOS/UEFI diski hiç görmez. SSD, kontrolcü arızası nedeniyle aniden "ölmüştür".
- "Salt Okunur" (Read-Only) Mod:
- SSD'ler, ömürlerinin sonuna yaklaştıklarında veya bir hata tespit ettiklerinde, veri kaybını önlemek için kendilerini korumaya alır. Diske hiçbir şey yazamazsınız (program kuramaz, dosya kaydedemezsiniz) ancak içindeki verileri (kurtarabilirseniz) okuyabilirsiniz.
- Yazma Hızında Anormal Düşüş:
- Büyük bir dosya kopyalarken hızın aniden 10-20 MB/s gibi çok düşük seviyelere inmesi, SSD'nin önbelleğinde (cache) veya yongalarında (NAND) bir sorun olduğunu gösterebilir.
- Sistemin Aniden Donması (Kilitlenme):
- Sistem 10-15 saniye tamamen donar, fare bile oynamaz, sonra aniden kendine gelir. Bu durum sık sık tekrarlanıyorsa, SSD kontrolcüsü anlık hatalar veriyor olabilir.
3. Çözüm Yöntemleri ve Arıza Tespiti
Depolama sorununu teşhis etmek için şu adımları izleyin:1. S.M.A.R.T. Verilerini Kontrol Edin (En Önemli Adım)
- Bu, diskinizin kendi "sağlık karnesi"dir.
- Çözüm: CrystalDiskInfo gibi ücretsiz bir yazılım kurun. Programı açtığınızda diskin "Sağlık Durumu" (Health Status) görünür.
- "Good" (İyi): Sorun yok (ama kabloda sorun olabilir).
- "Caution" (Dikkat): Genellikle "Yeniden Atanan Sektörler" (Reallocated Sectors) vardır. Bu, diskin bozulmaya başladığını gösterir. Acilen yedek alın!
- "Bad" (Kötü): Disk ölmek üzere veya ölmüş.
2. Fiziksel Kabloları Kontrol Edin
- Şaşırtıcı derecede yaygın bir sorundur. Depolama sorunlarının çoğu bozuk SATA kablosundan kaynaklanır.
- Çözüm: Bilgisayarı kapatın. Hem diske hem de anakarta giden SATA veri kablosunu çıkarıp farklı bir SATA kablosuyla değiştirin. Ayrıca diske giden güç kablosunun (PSU'dan gelen) tam oturduğundan emin olun.
3. Dosya Sistemini Onarın (CHKDSK)
- Sorun fiziksel değil, yazılımsal (dosya sisteminin bozulması) olabilir.
- Çözüm: Komut İstemi'ni (CMD) "Yönetici olarak" çalıştırın. chkdsk C: /f /r yazıp Enter'a basın (C: yerine sorunlu diskin harfini yazın). Sistemin yeniden başlatılması gerekeceğini söyleyecektir, "E" deyin ve yeniden başlatın. Bu işlem, bozuk sektörleri bulmaya ve dosya sistemini onarmaya çalışır.
4. Sürücü (Driver) Güncellemesi
- Nadiren de olsa, anakartın depolama denetleyicisi (SATA/AHCI/NVMe) sürücüleri sorun çıkarabilir.
- Çözüm: Anakart üreticinizin web sitesinden en güncel "Chipset" (Yonga Seti) sürücülerini indirip kurun.
