Çevresel Birim (Peripheral) Sorunları: Belirtiler ve Çözüm Yolları
"Çevresel birimler" (Peripherals); bilgisayarınıza bağladığınız fare, klavye, yazıcı, monitör, web kamerası, mikrofon ve harici disk gibi tüm harici donanımlara verilen genel addır.Bu birimlerde yaşanan sorunlar genellikle iki kaynaktan birinden meydana gelir: Fiziksel/Donanımsal (kablo, port, cihazın kendisi) veya Yazılımsal (sürücü/driver, izinler, ayarlar). Bu sorunlar genellikle sistem çökmesi kadar kritik olmasa da, bilgisayarınızı kullanmanızı imkansız hale getirebilir.
Tüm Cihazlar İçin Geçerli Evrensel Çözüm Adımları
Belirli bir cihaza odaklanmadan önce, sorunu %50 ihtimalle çözecek olan temel adımları deneyin:- Fişi Çekip Takın (Fiziksel Kontrol):
- Bu, "sallama testi" olarak da bilinir. Cihazın USB, HDMI veya güç kablosunun hem cihaza hem de bilgisayara tam olarak oturduğundan emin olun.
- Kabloyu tamamen çıkarın, birkaç saniye bekleyin ve yeniden takın.
- Yeniden Başlatın (Cihaz ve Bilgisayar):
- "Kapatıp açmak" klişe bir çözüm gibi görünse de, geçici yazılımsal çakışmaları ve bellek hatalarını gidermenin en etkili yoludur.
- Önce bilgisayarınızı yeniden başlatın.
- Sorun devam ederse, yazıcı veya monitör gibi kendi gücü olan cihazları kapatıp açın.
- Farklı Port veya Kablo Deneyin:
- Sorun cihazda değil, bağladığınız portta olabilir. USB cihazını farklı bir USB portuna takmayı deneyin.
- Mümkünse, sorunun kabloda olup olmadığını anlamak için (örn: farklı bir HDMI veya yazıcı kablosu ile) başka bir kablo deneyin.
- Başka Bir Bilgisayarda Deneyin:
- Bu, sorunun kaynağını izole etmek için en net yoldur. Cihaz (örn: fareniz) başka bir bilgisayarda da çalışmıyorsa, cihazın kendisi bozulmuş demektir.
- Eğer başka bir bilgisayarda çalışıyorsa, sorun sizin bilgisayarınızın yazılımsal ayarlarındadır.
Sık Karşılaşılan Spesifik Çevresel Birim Sorunları
Eğer evrensel adımlar işe yaramadıysa, sorunu cihaza göre ele alalım:1. Fare (Mouse) veya Klavye (Keyboard) Çalışmıyor / Takılıyor
- Kablolu Cihazlar: Yukarıdaki "Evrensel Adımlar" genellikle sorunu çözer (Port değişikliği vb.).
- Kablosuz (Wireless) Cihazlar:
- Pil/Şarj: İlk kontrol etmeniz gereken şey budur. Pilini değiştirin veya cihazı şarj edin.
- Alıcı (Dongle): Cihazın USB alıcısını çıkarıp farklı bir porta takın.
- Bluetooth: Cihaz Bluetooth ile bağlanıyorsa, bilgisayarın Bluetooth'unun açık olduğundan ve cihazın "eşleşme modunda" (pairing mode) olduğundan emin olun. Ayarlar > Cihazlar > Bluetooth bölümünden cihazı kaldırıp yeniden eklemeyi deneyin.
- Yazılımsal: Nadiren de olsa, özel sürücü (Logitech Options, Razer Synapse vb.) gerektiren cihazların yazılımları çökebilir. Bu programları güncellemeyi veya yeniden kurmayı deneyin.
2. Yazıcı "Çevrimdışı" (Offline) Görünüyor veya Yazdırmıyor
Yazıcı sorunları genellikle en sinir bozucu olanlardır.- Bağlantı Kontrolü:
- Wi-Fi Yazıcı: Yazıcının, bilgisayarınızla aynı Wi-Fi ağına bağlı olduğundan emin olun. (Genellikle sorun budur). Yazıcının ağ ayarlarını sıfırlayıp yeniden bağlayın.
- USB Yazıcı: Kablonun ve portun sağlam olduğundan emin olun.
- Yazdırma Biriktiricisi (Print Spooler) Hatası:
- Gönderdiğiniz yazdırma işi "kuyrukta" takılı kalmış olabilir.
- Çözüm: Başlat'a services.msc yazıp Enter'a basın.
- Açılan listede "Yazdırma Biriktiricisi" (Print Spooler) hizmetini bulun.
- Ona sağ tıklayın ve "Yeniden Başlat" (Restart) deyin. Bu, takılan tüm işleri temizler.
- Sürücü (Driver) Sorunu: Aygıt Yöneticisi'ne gidin (Aşağıda açıklanmıştır) veya Denetim Masası > Aygıtlar ve Yazıcılar'dan yazıcıyı bulun. "Sorun Gider" (Troubleshoot) seçeneğini çalıştırın. İşe yaramazsa, yazıcıyı kaldırıp sürücüsünü üreticinin sitesinden (HP, Canon, Epson vb.) indirerek yeniden kurun.
3. Monitör "Sinyal Yok" (No Signal) Diyor
- Kablo Kontrolü: HDMI, DisplayPort veya VGA kablosunun hem monitöre hem de bilgisayarın ekran kartı çıkışına (anakart değil!) tam oturduğundan emin olun.
- Giriş Kaynağı (Input Source):
- Monitörlerin üzerinde genellikle "Input" veya "Source" düğmesi bulunur. Bu düğmeye basarak doğru kaynağı (HDMI-1, HDMI-2, DP vb.) seçtiğinizden emin olun. (Genellikle sorun budur).
- Ekran Kartı Sürücüsü: Bilgisayar açılırken görüntü geliyor ancak Windows logosundan sonra kararıyorsa, ekran kartı sürücünüz (NVIDIA, AMD, Intel) çökmüş olabilir. Bilgisayarı "Güvenli Mod"da başlatıp sürücüyü yeniden kurmayı deneyin.
4. Web Kamerası (Webcam) veya Mikrofon Çalışmıyor
Bu sorun, özellikle son Windows güncellemelerinden sonra neredeyse her zaman gizlilik izinleriyle ilgilidir.- Donanım Kontrolü:
- Web kamerasının fiziksel gizlilik kapağının (privacy shutter) açık olduğundan emin olun.
- Klavyenizdeki (F4, F8 gibi) veya mikrofonun/kulaklığın üzerindeki "Sessize Al" (Mute) tuşunun basılı olmadığını kontrol edin.
- YAZILIMSAL İZİN KONTROLÜ (En Olası Çözüm):
- Başlat > Ayarlar > Gizlilik ve Güvenlik'e gidin.
- Sol menüden (veya aşağı kaydırarak) **"Kamera"**yı bulun ve tıklayın.
- "Uygulamaların kameranıza erişmesine izin verin" ayarının AÇIK olduğundan emin olun. Listeden kullanmak istediğiniz uygulamaya (Zoom, Teams vb.) özel olarak izin verildiğini de kontrol edin.
- Aynı işlemi "Mikrofon" bölümü için de tekrarlayın.
Nihai Yazılımsal Çözüm: Aygıt Yöneticisi (Device Manager)
Eğer sorun devam ediyorsa, sorun büyük ihtimalle "sürücü" (driver) kaynaklıdır. Aygıt Yöneticisi, Windows'un tüm donanımları gördüğü yerdir.- Başlat menüsüne sağ tıklayın ve "Aygıt Yöneticisi" (Device Manager) seçeneğini seçin.
- Listede sorunlu cihazı bulun (örn: "Görüntü bağdaştırıcıları" altında ekran kartı, "Ses girişleri ve çıkışları" altında mikrofon).
- Eğer cihazın yanında sarı bir ünlem işareti (!) veya kırmızı bir çarpı (X) varsa, Windows bu cihazla iletişim kuramıyor demektir.
- Cihaza sağ tıklayın ve sırayla şunları deneyin:
- "Cihazı etkinleştir" (Enable device) - (Eğer devre dışıysa).
- "Sürücüyü güncelleştir" (Update driver) -> "Sürücüleri otomatik ara".
- "Cihazı kaldır" (Uninstall device) - Bu, sürücüyü tamamen kaldırır. Korkmayın. Ardından bilgisayarınızı yeniden başlatın. Windows açıldığında donanımı yeniden tanıyacak ve sürücüyü (genellikle) otomatik olarak temiz bir şekilde yeniden yükleyecektir.
