KFN Haberleri: Apple "Çevreci" Maskesiyle Yargılandığı Atık Davasında Milyonluk Cezayı Kabul Etti!
Teknoloji devi Apple, "doğayı koruyoruz" sloganıyla kutulardan şarj aletini çıkarmasının ardından karşı karşıya kaldığı "Yeşil Aklama" (Greenwashing) ve elektronik atık davasında geri adım attı. Şirket, uzun süredir devam eden yasal mücadeleyi sonlandırmak için milyonlarca dolarlık tazminat ödemeyi kabul etti.Teknoloji dünyasında "sürdürülebilirlik" kavramının bayraktarlığını yapan Apple, son yıllarda aldığı radikal kararlarla hem övgü hem de yergi topluyordu. iPhone 12 serisiyle birlikte, "karbon ayak izini azaltmak" ve "elektronik atık (e-atık) oluşumunu engellemek" gerekçesiyle kutu içeriğinden şarj adaptörünü ve kulaklığı çıkaran şirket, bu hamlesiyle milyarlarca dolarlık lojistik tasarrufu sağlamıştı. Ancak tüketici örgütleri ve bazı ülke yargıları, bu hamlenin çevreyi korumaktan ziyade, şirketin kar marjını artırmaya yönelik bir "Yeşil Aklama" operasyonu olduğunu iddia ederek dev bir hukuk savaşı başlatmıştı. Bugün gelen haberlere göre Apple, bu davalardan birinde suçlamaları kabul etmese de, yüklü bir "uzlaşma bedeli" ödeyerek dosyayı kapatmayı tercih etti.
"Çevrecilik mi, Kar Hırsı mı?": Davanın Perde Arkası
Davanın merkezinde, Apple'ın "zaten herkesin evinde şarj aleti var" savunması yer alıyordu. İddianameye göre, Apple'ın bu stratejisi elektronik atığı azaltmadı; aksine artırdı.- İki Kere Kargo, İki Kere Atık: Tüketiciler, yeni telefonlarının yanında şarj aleti gelmediği için, ayrıca bir şarj aleti satın almak zorunda kaldı. Bu durum, tek bir kutu yerine iki ayrı kutunun (telefon + adaptör) üretilmesine, iki ayrı lojistik operasyonuna ve dolayısıyla daha fazla karbon salınımına neden oldu.
- Kullanılamaz Kablolar: Apple'ın kutudan çıkan kablosunun (USB-C to Lightning) eski tip adaptörlerle (USB-A) uyumsuz olması, milyonlarca kullanıcıyı "eski adaptörünü çöpe atıp yenisini almaya" zorladı. Davacılar, bunun planlı bir "atık yaratma" süreci olduğunu savundu.
Uzlaşmanın Detayları: Fatura Kime Kesildi?
Mahkeme tutanaklarına yansıyan (veya sızdırılan) bilgilere göre Apple, davanın daha fazla büyümesini ve marka imajına "çevre düşmanı" lekesi sürülmesini engellemek adına, davacı tarafla anlaşma yoluna gitti.Ödenen tazminatın, sadece yasal cezaları değil, aynı zamanda etkilenen tüketicilere yönelik "geri ödeme" veya "aksesuar kredisi" gibi telafileri de kapsadığı belirtiliyor. Apple, bu ödemeyi yaparken herhangi bir yasal suçlamayı resmen kabul etmedi; ancak "tüketiciyi eksik bilgilendirme" konusundaki hassasiyetlerin giderilmesi için bir iyi niyet göstergesi sunduğunu belirtti. Bu uzlaşma, özellikle Brezilya ve Avrupa Birliği'ndeki benzer davalar için de emsal teşkil edebilir. Hatırlanacağı üzere Brezilya mahkemeleri daha önce Apple'a "eksik ürün satmak" suçundan 19 milyon doların üzerinde ceza kesmiş ve kutuya şarj aletinin geri konulmasını emretmişti.
Elektronik Atık (E-Atık) Gerçeği ve Apple'ın Savunması
Apple ise savunmasında, bu hamle sayesinde yılda 2 milyon metrik ton karbon salınımının engellendiğini (bu, yollardan 450.000 otomobilin çekilmesine eşdeğer) belirtmeye devam ediyor.Şirket, "Daisy" adını verdiği geri dönüşüm robotlarıyla eski iPhone'ları parçalarına ayırıp, içindeki nadir elementleri (kobalt, lityum, altın) tekrar kullandığını vurguluyor. Ancak eleştirmenler, Apple'ın bu "geri dönüşüm" şovunun, ürünlerin "tamir edilebilirliğini" zorlaştırarak (Right to Repair) yarattığı devasa atık dağını gizlemeye yetmediğini savunuyor. Bir cihazın tamir edilip 5 yıl kullanılması, geri dönüştürülüp yenisinin üretilmesinden çevreye çok daha faydalı; ancak Apple'ın "seri numarası eşleştirme" gibi kısıtlamaları, cihazların erken "çöp" olmasına neden olabiliyor.
Teknoloji Dünyasına Mesaj: "Yeşil" Sadece Bir Renk Değil
Bu ceza ve uzlaşma, sadece Apple için değil, onu takip ederek kutulardan şarj aletini çıkaran Samsung ve diğer üreticiler için de bir uyarı niteliğinde.- Şeffaflık Zorunluluğu: Şirketler artık "çevrecilik" iddiasında bulunurken, bunun bilimsel ve lojistik kanıtlarını tüketiciye daha şeffaf sunmak zorunda kalacak.
- Tüketici Gücü: Bu dava, dev teknoloji şirketlerinin "biz ne sunarsak onu alırlar" algısının kırıldığını, tüketicilerin sadece ürüne değil, ürünün sunuluş biçimine ve etik değerlerine de para ödediğini gösteriyor.
Sizce Apple'ın kutudan şarj aletini çıkarması samimi bir çevre hareketi miydi, yoksa sadece maliyetleri düşürmek için uydurulmuş zekice bir bahane mi? Yorumlarda dürüst fikrinizi bekliyoruz!
